Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) 2024 sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội tại Việt Nam. Luật BHXH 2024 mang đến nhiều thay đổi mang tính đột phá, đặc biệt trong việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH, bao gồm quy định đưa chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh vào diện tham gia BHXH bắt buộc. Những điểm mới này không chỉ gia tăng quyền lợi cho người lao động mà còn góp phần xây dựng hệ thống BHXH đa tầng, hướng tới mục tiêu bao phủ an sinh xã hội toàn dân.
Ảnh minh hoạ
Chủ quán cà phê, tiệm tạp hóa cũng phải đóng BHXH bắt buộc
Một trong những nội dung trọng tâm của Luật BHXH 2024 là mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, nhằm đảm bảo quyền lợi an sinh xã hội cho nhiều nhóm lao động hơn, đặc biệt là những người làm việc trong khu vực phi chính thức hoặc có quan hệ lao động không truyền thống. Theo Điều 2 Luật BHXH 2024, các nhóm đối tượng mới được bổ sung bao gồm:
Chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh:
Lần đầu tiên, chủ hộ kinh doanh thuộc diện phải đăng ký kinh doanh được đưa vào nhóm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Quy định này áp dụng cho hơn 5 triệu hộ kinh doanh có đăng ký tại Việt Nam, tương đương hàng triệu lao động tự do được tiếp cận quyền lợi BHXH.
Chủ hộ kinh doanh sẽ đóng BHXH với mức 3% tiền lương làm căn cứ đóng vào quỹ ốm đau và thai sản, và 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất, theo phương thức đóng hằng tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng một lần.
Người lao động làm việc không trọn thời gian: Người lao động ký hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên, làm việc không trọn thời gian và có mức lương bằng hoặc cao hơn mức lương tối thiểu làm căn cứ đóng BHXH, cũng thuộc diện tham gia bắt buộc.
Điều này giúp bảo vệ quyền lợi cho nhóm lao động bán thời gian, vốn thường thiếu sự đảm bảo an sinh.
Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố: Nhóm này được hưởng đầy đủ các chế độ BHXH bắt buộc, bao gồm cả chế độ ốm đau và thai sản, thay vì chỉ giới hạn ở hưu trí và tử tuất như trước đây.
Người quản lý doanh nghiệp, hợp tác xã không hưởng tiền lương: Bao gồm các chức danh như thành viên Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc, Giám đốc, kiểm soát viên, hoặc người đại diện vốn nhà nước tại các doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, nếu không hưởng tiền lương, cũng phải tham gia BHXH bắt buộc.
Các đối tượng linh hoạt khác: Luật giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyền quyết định bổ sung các nhóm đối tượng khác có việc làm và thu nhập ổn định, dựa trên đề xuất của Chính phủ, nhằm phù hợp với sự thay đổi của quan hệ lao động và điều kiện kinh tế - xã hội trong tương lai.
Quy định mở rộng này hướng tới việc thu hẹp khoảng cách an sinh giữa các nhóm lao động, đặc biệt là lao động tự do và lao động trong khu vực phi chính thức, vốn chiếm tỷ lệ lớn tại Việt Nam.
Mức đóng BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh
Căn cứ điểm d khoản 1 Điều 31 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, quy định căn cứ đóng BHXH như sau:
Căn cứ đóng bảo hiểm xã hội
1. Tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc được quy định như sau:
…
d) Đối tượng quy định tại các điểm g, h, m và n khoản 1 Điều 2 của Luật này được lựa chọn tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc nhưng thấp nhất bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng.
Như vậy, chủ hộ kinh doanh được lựa chọn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc nhưng thấp nhất bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại điểm đóng.
Mức tham chiếu ≤ Mức tiền lương chủ HKD phải đóng ≤ 20 lần mức tham chiếu.
Do đó mức đóng thấp nhất của chủ hộ kinh doanh tham gia BHXH hàng tháng là 25% tức 585.000 nghìn đồng.