Mùa vải chín

Bạn trẻ lựa mua vải đầu mùa.

Mùa vải đã về tự bao giờ. Những chùm vải đỏ lắc lỉu quả, óng lên trong nắng sớm như từng giọt nắng quê vừa kịp chín.

Vải quê lên phố

Điều khiến anh ngạc nhiên là vải đầu mùa mà giá lại rẻ đến vậy - chỉ 20.000 đồng một ký. Người bán là một chị gái quê, dáng nhanh nhẹn, nụ cười chất phác. Chị tươi cười mời khách: “Vải ngon lắm, các bác ơi - mời các bác mua vải đầu mùa quê em!”. Có lẽ vì được mùa nên chị cân tươi, không thêm cành thêm lá - một cách thường thấy để tăng trọng lượng. Chùm vải mộc mạc, chân thật như chính tấm lòng người trồng.

Giờ tan tầm, vỉa hè đường Giải Phóng đông dần lên. Người người ghé lại, mua vài chùm vải mang về. Mấy chục nghìn mà mang theo được cả hương đồng gió nội, cả vị ngọt của một mùa hè. Anh cũng dừng lại, chọn lấy một chùm thật tươi, như một lời tri ân mùa mới.

Những hôm sau, vẫn con đường ấy, vẫn những chiếc xe chở vải, nhưng nhiều hơn - trải đều suốt dọc phố. Vải vào vụ, ngon ngọt và đều quả hơn đầu mùa. Mà giá lại còn rẻ hơn nữa - chỉ có 15.000 đồng, rồi xuống 10.000 đồng một ký. Loáng cái, những xe đầy vải đã trống không. Hết xe này lại có xe khác. Thủ đô như đang sống giữa một mùa vải rộn ràng, ngọt ngào và… rẻ hơn cả rau.

Anh vừa ăn quả vải, vừa thấy lòng nhoi nhói. Người nông dân quê một nắng hai sương vất vả, mong mỏi từng mùa quả chín - vậy mà được mùa thì mất giá, mất mùa thì trắng tay. Cái vòng luẩn quẩn ấy cứ lặp lại, như số phận bao kiếp người lặng lẽ nơi đồng đất quê hương.

Trong vị ngọt êm đềm của từng chùm vải chín hôm nay, lòng anh bỗng chùng lại, thả trôi về những mùa hè xưa cũ, khi còn là đứa trẻ rong chơi trên mảnh đất quê nhà. Những trưa hè nắng cháy rát, sau bữa cơm vội vàng dưới mái hiên, có một cậu bé nhẹ nhàng trèo lên gốc vải già bên bờ ao nhà bà ngoại - nơi ấy, từng quả vải đỏ rực như những viên ngọc trời vừa rơi xuống, mọng nước, ngọt lịm, chạm nhẹ vào môi như một bản tình ca của đất trời. Vải thiều thuần chủng, hạt nhỏ li ti, cùi dày, vỏ mỏng thoảng như lớp giấy lụa, chứa đầy hơi ấm nắng sớm và sương mai long lanh.

Tiếng chim râm ran giữa tán lá, tiếng ve rền rĩ như dệt khúc ru trưa hè, như tiếng mẹ gọi về trong bữa cơm chiều nghi ngút khói, tiếng cười giòn tan của lũ trẻ lẫn trong gió, tất cả như đan quyện vào nhau thành một tấm thảm ký ức màu nắng, mềm mại và đượm vị thương yêu.

Mùa hè năm ấy, đứa anh họ háo hức ăn quá nhiều vải, phát rôm đỏ ửng cả mảng lưng - như dấu ấn ngọt ngào của tuổi thơ vương trên da thịt, khắc sâu trong mùa hè của những điều giản dị và trọn vẹn.

"Chợ" vải trên phố Giải Phóng - Hà Nội. Ảnh: Nguyễn Tuấn

Mỗi chùm vải - một thương hiệu

Vài hôm trước, phòng anh nhận được một tấm thiệp hồng mời cưới từ cậu em trong cơ quan. Ai cũng bất ngờ. Cậu ấy đã gần 40 mùa vải rồi - vậy mà giờ mới “lấy vợ”. Mọi người vừa chúc mừng vừa trêu đùa, người thì hỏi thăm, người thì gật gù: “Cưới muộn nhưng được vợ quê - thế là chắc ăn rồi!”

À thì ra quê cậu ấy ở Hải Dương, cũng là quê ngoại của anh, giờ đã sáp nhập về phía Hải Phòng. Một vùng đất mát lành, trù phú, chỉ cách vài cánh đồng là tới đất vải Thanh Hà - nơi được ví là “thủ phủ vải thiều miền Bắc”. Cậu ấy kể về quê bằng giọng đầy tự hào: đất quê em trồng vải lâu rồi, nhà em cũng có mấy cây vải cổ, năm nào cũng sai quả. Rồi cười xởi lởi: “Mời các anh về quê em ăn cưới, rồi ra vườn em chơi - có vải đang chín đỏ, ngọt lắm! Không chỉ ăn cưới, mà còn là trải nghiệm mùa vải quê em đấy!”.

Lời mời ấy - tưởng như đùa - mà lại đáng yêu và chân tình đến lạ. Một cách “tiếp thị mềm” cho quê hương, bằng chính sự mộc mạc, chân thành của người miền đồng bằng Bắc bộ.

Trong khoảnh khắc ấy, anh bỗng nghĩ: nếu ai cũng có thể kể về quê mình bằng sự tự hào nhẹ nhàng như thế, nếu mỗi mùa quả chín đều là một mùa đón khách - thì làm nông cũng có thể là làm du lịch, làm thương hiệu. Không cần chiến dịch rầm rộ, không cần sân khấu lớn - chỉ cần lòng yêu quê và vài lời thật lòng, người ta đã muốn về thăm một vùng quê.

Là người viết báo, bao năm anh đi - ghi chép những mùa quả ngọt, những phiên chợ, những dòng người hối hả… Có lần đứng giữa chợ vải Thanh Hà, Lục Ngạn hay bến đò quê Hưng Yên, thấy những xe thồ vải nối nhau, thấy bàn tay lam lũ đẫm mồ hôi nâng niu từng chùm quả - anh biết, sau mỗi quả vải là một giọt nắng, một đời người.

Mùa vải năm nay lại chín khắp những vùng quê. Vẫn ngọt. Vẫn đỏ. Vẫn đầy những nụ cười rơi lẫn vào nỗi lo mưu sinh.

Ngành nông nghiệp đã có nhiều nỗ lực trong việc xúc tiến tiêu thụ, kết nối nông sản với hệ thống siêu thị, sàn thương mại điện tử, xuất khẩu sang Nhật, Mỹ, Trung Quốc… Nhưng ở nhiều góc phố như Giải Phóng, người nông dân vẫn phải tự mình đưa quả ngọt vào thành phố - lặng lẽ và chật vật để bán.

Câu chuyện “giải cứu nông sản” không còn mới, nhưng mỗi mùa quả chín lại khiến ta giật mình: làm sao để người nông dân thôi phải trông trời, trông giá; thôi phụ thuộc vào may rủi thị trường?

Và nếu không ai kể, không ai giữ lại, thì những mùa quả ấy - dù ngọt ngào, cũng sẽ trôi qua như chưa từng có…

Vải trứng Hưng Yên nổi tiếng thơm ngon.

Vải trứng Hưng Yên

Ăn quả vải, lại nhớ đến anh Bí thư Tỉnh ủy Hưng Yên - người giờ đây, sau sáp nhập, đã là Bí thư của một tỉnh mới mở ra tới tận bờ biển Thái Bình. Và người Thái Bình - từ nay - có thể sẽ tự hào gọi vải thiều, nhãn lồng Hưng Yên là đặc sản của quê hương mình cùng với bánh cáy và bãi biển Đồng Châu... Năm nào đến mùa vải, dù bận trăm công nghìn việc, anh Bí thư tỉnh vẫn dành thời gian lựa những chùm vải đẹp nhất - giống vải trứng hồng Phù Cừ, quả to như trứng gà, cùi dày ngọt sắc - gửi tặng cho anh em báo chí, bạn bè thân thiết Thủ đô.

Phải chăng, chùm vải ấy chính là một thứ tình thân! Là một “đặc sản” rất riêng của người đứng đầu một tỉnh - muốn giới thiệu đến người dân Thủ đô, bằng hương vị thật và sự tinh tế chân thành!

Rồi sẽ đến một ngày - quả vải Việt Nam không chỉ đỏ rực hè phố Hà Nội, không chỉ gợi thương bên mái hiên làng quê - mà đi xa, đi rộng, đi nhiều hơn nữa: đến với thị trường Nhật, Mỹ, châu Âu… trở thành đặc sản triệu đô quý giá, niềm tự hào của nông nghiệp Việt.

Để hương thơm cây vải - không chỉ ngọt mùa, mà còn ngát mãi khắp năm châu.