Căn bệnh liên quan đến thoái hóa thần kinh khiến teo dần cơ xương, có thể tử vong
TPO - Bệnh xơ cột bên teo cơ do sự tổn thương của các nơron vận động ngoại vi và hệ tháp, việc mất cảm giác có thể xảy ra. Bệnh xơ cột bên teo cơ cuối cùng có thể dẫn đến tử vong khi các cơ hô hấp bị suy yếu, gây ra các vấn đề về hô hấp và những biến chứng tương tự.
Bệnh xơ cột bên teo cơ Amyotrophic Lateral Sclerosis (ALS) còn gọi là bệnh Lou Gehrig, là một rối loạn thoái hóa thần kinh tiến triển, đặc trưng bởi sự mất dần các tế bào thần kinh vận động điều khiển cơ bắp, dẫn đến teo dần tất cả các cơ xương, bao gồm cả cơ hô hấp.
 |
| Bệnh xơ cột bên teo cơ Amyotrophic Lateral Sclerosis (ALS) còn gọi là bệnh Lou Gehrig, là một rối loạn thoái hóa thần kinh tiến triển, đặc trưng bởi sự mất dần các tế bào thần kinh vận động điều khiển cơ bắp, dẫn đến teo dần tất cả các cơ xương, bao gồm cả cơ hô hấp. Ảnh minh họa: Internet |
Người bệnh mắc ALS tiến triển dẫn đến suy yếu các cơ hô hấp, nhai nuốt…dễ dẫn đến hít sặc, viêm phổi. Sự yếu các cơ liên quan đến quá trình nhai, nuốt dẫn đến nhai kém, yếu cơ lưỡi làm giảm khả năng đẩy thức ăn của lưỡi. Yếu cơ hầu, họng dễ dẫn đến trào ngược thức ăn vào mũi. Sự thay đổi nhu động hầu họng khi nuốt dẫn đến nguy cơ hít sặc cao trong khi nuốt do nắp thanh quản chưa đóng hoàn toàn.
Những biểu hiện của bệnh xơ cột bên teo cơ
Triệu chứng khi bệnh khởi phát
Bệnh nhân sẽ có cảm giác yêu và teo cơ bàn tay, cẳng tay. Đây là dấu hiệu thường gặp nhất. Ban đầu chỉ yếu và teo cơ một bên tay, sau dần tình trạng này lan sang cả tay bên kia, đôi khi là khởi phát cùng lúc cả 2 tay với mức độ nặng nhẹ không đều nhau. Giai đoạn khởi phát tiến triển trong vài tuần hoặc vài tháng.
Các triệu chứng khi bệnh nặng
Khi bệnh tiến triển nặng thường dẫn đến những biểu hiện sau đây:
Teo cơ: Cơ trên bàn tay có dấu hiệu teo rõ rệt, bàn tay bị lõm, các đốt ngón tay luôn trong tư thế duỗi.
Rung giật các sợi cơ: Bệnh nhân có thể cảm nhận rõ tình trạng rung giật các sợi cơ một cách tự phát. Đôi khi là rung giật các bó cơ gây nên sự khó chịu và không có cách nào tự khắc phục được.
Hội chứng tháp: Người mắc bệnh xơ cột bên teo cơ thường bị tổn thương hệ tháp nên có biểu hiện bệnh lý bó tháp rõ rệt.
Hội chứng hành não: Ở giai đoạn muộn, dây thần kinh số 9,10 bị tổn thương dẫn đến hội chứng hành não. Bệnh nhân bắt đầu nói ngọng, khó ăn, hay sặc, miệng khó ngậm kín, chảy nước dãi, giảm sức nhai rõ rệt. Ở tình trạng nặng, bệnh nhân có thể bị khó thở, nhịp tim chậm hoặc có thể ngưng tim dẫn đến tử vong.
Bên cạnh đó, bệnh nhân còn có thế xuất hiện các biểu hiện bệnh lý khác đi kèm như: rối loạn tâm thần, rối loạn cảm xúc, bệnh nhân có thể khóc, cười vô cớ, trí tuệ bị giảm sút nặng. Căn bệnh này có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhất là ở độ tuổi từ 40 - 59 tuổi, nam giới thường dễ mắc phải hơn nữ.
Dinh dưỡng đặc biệt quan trọng với người bệnh ALS. Khi người bệnh bị suy dinh dưỡng, bệnh sẽ tiến triển nhanh hơn, làm tăng nguy cơ biến chứng như suy hô hấp do liệt cơ hô hấp dẫn đến tăng tỉ lệ tử vong.
Người bệnh bị xơ cột bên teo cơ thường gặp khó khăn khi cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể như: Chán ăn, khó khăn khi nhai, nuốt, mệt mỏi, khô miệng…dẫn đến mất nước, giảm cân.
 |
| Dinh dưỡng tốt góp phần ngăn ngừa giảm cân, đáp ứng nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng, đồng thời tăng cường khả năng miễn dịch cho người bệnh xơ cột bên teo cơ. Chế biến món ăn dưới dạng mềm, nhừ, dễ nhai, nuốt như: Cháo, súp, các món ninh, hầm. Khi chế biến có thể dùng thêm chất tạo đặc để dễ nuốt. Ảnh minh họa: Internet |
Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh xơ cột bên teo cơ
Dinh dưỡng tốt góp phần ngăn ngừa giảm cân, đáp ứng nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng, đồng thời tăng cường khả năng miễn dịch cho người bệnh xơ cột bên teo cơ.
Nguyên tắc xây dựng chế độ dinh dưỡng:
Bệnh nhân mắc ALS nên duy trì cân nặng nên có trong khoảng BMI từ 18,5 - 23kg/m2
Tùy tình trạng bệnh, người bệnh có thể ăn qua đường miệng hoặc khi bệnh tiến triển nặng khó khăn khi nhai, nuốt có thể nuôi ăn qua ống thông dạ dày hoặc mở thông dạ dày.
Nhu cầu dinh dưỡng:
Người bệnh có BMI từ 18,5 đến dưới 23: Nhu cầu 25 - 30 kcal/ kg cân nặng/ ngày.
Người bệnh có BMI <18,5: Nhu cầu 35 - 40 kcal/ kg cân nặng/ngày
Người bệnh có BMI > 23: Nhu cầu 20 - 30 kcal/kg cân nặng/ ngày
Nhu cầu chất đạm, chất bột đường, chất béo thay đổi tùy tình trạng người bệnh có hay không các bệnh kèm theo khác (Đái tháo đường, suy thận…)
Gợi ý lựa chọn thực phẩm
 |
Một số lưu ý
Nếu chán ăn, ăn được ít: Chia nhiều bữa nhỏ trong ngày để đảm bảo đủ năng lượng
Chế biến món ăn dưới dạng mềm, nhừ, dễ nhai, nuốt như: Cháo, súp, các món ninh, hầm. Khi chế biến có thể dùng thêm chất tạo đặc để dễ nuốt.
Người bệnh ALS nuôi ăn qua ống thông dạ dày
Người bệnh ALS bị chứng khó nuốt mức độ nhẹ, có thể ăn uống được đường miệng thì nên chế biến thức ăn mềm, ninh nấu hấp nhừ để dễ nuốt và tránh hít sặc. Có thể cho thêm chất tạo đặc để tạo điều kiện cho việc nhai nuốt dễ dàng hơn, giảm nguy cơ sặc thức ăn lỏng.
Có điều trị xơ cột bên teo cơ được không?
Ngày nay, trong việc điều trị bệnh xơ cột bên teo cơ, y học đã áp dụng các phương pháp sau:
Phương pháp điều trị đặc hiệu: Trong phương pháp này, người bệnh thường được chỉ định sử dụng thuốc Riluzole khi bị chẩn đoán sớm.
Đây là một liệu pháp dùng lâu dài, thường kéo dài khoảng 18 tháng, với mục tiêu gia tăng thời gian sống của người bệnh. Tuy nhiên, hiệu quả của thuốc này thường giới hạn đối với những bệnh nhân ở giai đoạn nặng, đặc biệt là khi gặp khó khăn trong việc nuốt thức ăn. Ngoài ra, cần theo dõi chức năng gan của người bệnh thường xuyên, vì thuốc có thể gây tổn thương cho gan.
Kỹ thuật phục hồi chức năng: Kỹ thuật này thường bao gồm việc hướng dẫn người bệnh thực hiện các bài tập nhằm phục hồi chức năng, giảm nhẹ các triệu chứng và cải thiện các chức năng bị ảnh hưởng bởi căn bệnh.
Bài tập hàng ngày: Bệnh nhân sẽ được hướng dẫn thực hiện các bài tập kéo dãn cơ, tập cầm nắm tùy theo khả năng vận động hàng ngày. Ngoài ra, hướng dẫn cách di chuyển một cách an toàn và hiệu quả mà không tốn quá nhiều năng lượng.
Bài tập tăng sức bền của cơ: Đối với những bệnh nhân tiến triển chậm, các bài tập tập trung vào việc tăng cường sức bền của cơ. Mức độ và cụ thể của các bài tập thường được điều chỉnh dựa trên tình trạng của từng bệnh nhân, thường sử dụng các thiết bị và dụng cụ chuyên biệt.
Ngôn ngữ trị liệu: Đối với những người bị bệnh xơ cột bên teo cơ tác động lên hệ thống hành não, có thể ảnh hưởng đến khả năng nói và phát âm.
Trị liệu ngôn ngữ thường bao gồm các bài tập để cải thiện phát âm, phóng đại phát âm, tập cơ lưỡi dưới hàm và cải thiện khả năng phát âm. Trong một số trường hợp, cần sử dụng bảng giao tiếp và viết lách để hỗ trợ giao tiếp. Đối với những người gặp khó khăn trong việc nuốt, cần phải thực hiện các bài tập liên quan đến việc nuốt và thay đổi độ cứng của thức ăn.
Bệnh xơ cột bên teo cơ có nguy hiểm không?
Bệnh xơ cột bên teo cơ là một bệnh lý liên quan đến thoái hóa thần kinh, và nó có thể tiến triển dần dần. Mức độ nguy hiểm của bệnh này có thể thay đổi tùy theo từng người và từng giai đoạn của bệnh. Dưới đây là một số điểm cần lưu ý về tính nguy hiểm của bệnh xơ cột bên teo cơ:
Mất khả năng vận động: Bệnh xơ cột bên teo cơ có thể dẫn đến suy yếu và teo cơ, khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc vận động, đặc biệt là ở tay và chân. Điều này có thể gây ra khả năng giảm sút hoặc mất khả năng vận động.
Ảnh hưởng hô hấp: Trong các trường hợp nghiêm trọng, bệnh xơ cột bên teo cơ có thể ảnh hưởng đến cơ bắp liên quan đến hô hấp, đặc biệt là các cơ bắp tham gia vào quá trình hô hấp. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề về suy hô hấp và cần quan tâm đặc biệt.
Triệu chứng phụ: Bệnh xơ cột bên teo cơ còn có thể gây ra các triệu chứng bổ trợ khác, như vấn đề về ngôn ngữ, phát âm, thay đổi cảm xúc, và giảm sút trí tuệ.
Khả năng tử vong: Bệnh xơ cột bên teo cơ cuối cùng dẫn đến tử vong trong những trường hợp nghiêm trọng do yếu liệt các cơ hô hấp hoặc các biến chứng hô hấp.
Phương pháp điều trị hỗ trợ
Bệnh nhân được áp dụng các phương pháp điều trị hỗ trợ để cải thiện chất lượng cuộc sống như:
Điều trị chứng tăng chảy nước bọt: Sử dụng thuốc Amitriptyline hoặc các loại thuốc kích thích thần kinh trung ương để giảm bớt tình trạng chảy dãi do tăng nước bọt.
Điều trị co cứng cơ: dùng thuốc Baclofen hoặc một số loại thuốc khác (Dantrolene, Tizanidin, Clonidine,…) để giảm bớt các triệu chứng co cơ cho bệnh nhân.
Điều trị chứng rung giật bó cơ: Dùng thuốc benzodiazepine cho những bệnh nhân mắc triệu chứng rung giật cơ thể nặng.
Ngoài ra, bệnh nhân bệnh xơ cột bên teo cơ tùy theo triệu chứng có thể được chỉ định sử dụng các loại thuốc hoặc cơ chế sinh học nhằm mục đích: chống động kinh, chống trầm cảm, chống biến chứng về hô hấp,… Kết hợp với các phương pháp hỗ trợ như: mở khí quản, hút đờm, thông khí áp lực ổ bụng, thở oxy,..
Link nội dung: https://www.doanhnhanvatieudung.com/can-benh-lien-quan-den-thoai-hoa-than-kinh-khien-teo-dan-co-xuong-co-the-tu-vong-a137270.html