Theo số liệu thống kê sơ bộ của Cục Hải quan, nhập khẩu than của Việt Nam trong tháng 6 đạt hơn 6,4 triệu tấn với trị giá hơn 645 triệu USD, giảm nhẹ so với tháng trước.
Tính trong 6 tháng đầu năm, nước ta đã nhập khẩu hơn 38 triệu tấn than với trị giá hơn 3,8 tỷ USD, tăng 13,3% về lượng nhưng giảm 8,8% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024, do giá nhập khẩu trung bình chỉ đạt 101 USD một tấn, giảm hơn 19%.
Việc giá giảm nhưng lượng nhập tăng cho thấy nhu cầu tiêu thụ than trong nước vẫn cao, đặc biệt trong bối cảnh nhiệt điện vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong hệ thống năng lượng quốc gia.
Indonesia tiếp tục là nhà cung cấp than lớn nhất của Việt Nam trong nửa đầu năm nay, với hơn 15 triệu tấn, trị giá hơn 1,22 tỷ USD, tăng 6% về lượng nhưng giảm 9% về trị giá so với cùng kỳ năm trước. Giá bình quân đạt 81 USD/tấn, thấp hơn mặt bằng chung.
Úc là thị trường nhập khẩu lớn thứ hai, cung cấp cho Việt Nam hơn 12,4 triệu tấn, trị giá hơn 1,5 tỷ USD, tăng mạnh 50% về lượng và tăng 8% về trị giá so với cùng kỳ năm trước. Giá nhập khẩu bình quân giảm hơn 28%.
Đáng chú ý, Nga đang là nhà cung cấp lớn thứ 3 cho nước ta trong 6 tháng đầu năm với hơn 3,1 triệu tấn, trị giá hơn 419 triệu USD, tăng 7,7% về lượng nhưng giảm 23% về trị giá so với cùng kỳ. Nguyên nhân khiến kim ngạch giảm là do giá nhập khẩu bình quân giảm hơn 23%, tương đương 132 USD/tấn.
Theo số liệu thống kê của ngành Hải quan, nhập khẩu than đá của Việt Nam đã có sự tăng mạnh kể từ năm 2021 trở lại đây. Sở dĩ nhập khẩu than tăng mạnh sau mỗi năm là do nhu cầu tiêu dùng với mặt hàng này tăng đối với nhiều ngành sản xuất, nhiều nhất là nhiệt điện, xi măng... Đặc biệt, do sản lượng điện than sẽ huy động ở mức cao trong mùa khô nên dự báo lượng than nhập khẩu còn tiếp tục tăng.
Việt Nam là một trong 5 nền kinh tế có mức tiêu thụ than đá cao nhất ở Đông Nam Á. Việt Nam phải nhập khẩu than dù là nước sản xuất mặt hàng này lâu đời là do nguồn cung trong nước không đáp ứng được yêu cầu về chất lượng. Phần lớn than khai thác trong nước đóng vai trò phụ trợ, phù hợp với xi măng hoặc sản xuất nhỏ. Trong khi đó, nhiệt điện hiện đại yêu cầu loại than có năng suất tỏa nhiệt cao, đồng nhất và ít tạp chất.
Mặt khác, do trữ lượng dễ khai thác trong nước đang dần cạn kiệt, nhiều mỏ buộc phải đào sâu hơn, làm tăng chi phí và giảm hiệu quả. Trong khi đó, nhập khẩu than giá rẻ giúp doanh nghiệp linh hoạt về nguồn cung, đồng thời tiết kiệm chi phí sản xuất.
Hiện than nhập khẩu sẽ bị áp dụng mức thuế suất thông thường (MFN) khoảng 3-5%. Mức thuế MFN cụ thể phụ thuộc vào loại than và mã hàng tương ứng.
Năm nay, Việt Nam dự kiến sản xuất khoảng 37 triệu tấn than sạch, trong khi nhu cầu tiêu thụ lên tới 50 triệu tấn, chủ yếu phục vụ các nhà máy nhiệt điện. Do đó, Việt Nam tiếp tục tăng cường nhập khẩu, đặc biệt là than nhiệt từ Indonesia và Australia. Mặc dù có xu hướng chuyển sang năng lượng tái tạo, than vẫn đóng vai trò chủ lực trong cơ cấu năng lượng quốc gia đến năm 2030.