Siết chặt quy trình, chuẩn hóa chuỗi sản xuất
Ngày 4/8, ông Trần Thanh Nam - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường - đã ký ban hành “Quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm đối với quả sầu riêng tươi xuất khẩu”. Đây là văn bản hướng dẫn đầu tiên ở cấp quốc gia nhằm kiểm soát đồng bộ và thống nhất toàn bộ quy trình sản xuất, kinh doanh mặt hàng nông sản mang lại giá trị tỷ USD mỗi năm.
Quy trình mới quy định cụ thể các yêu cầu kiểm soát an toàn thực phẩm từ khâu trồng trọt, thu hoạch, vận chuyển, bảo quản, đóng gói đến khâu xuất khẩu. Tất cả tổ chức, cá nhân tham gia chuỗi - kể cả thương nhân không trực tiếp sản xuất hay đóng gói - đều phải tuân thủ quy trình, đồng thời chịu sự giám sát của cơ quan có thẩm quyền tại địa phương. Đây là điểm mới, nhằm chấm dứt tình trạng né tránh trách nhiệm trong trường hợp hàng hóa bị từ chối tại cảng nhập khẩu.
Siết chặt quy trình, chuẩn hóa chuỗi sản xuất sầu riêng.
Cơ sở trồng trọt buộc phải đáp ứng đầy đủ điều kiện an toàn thực phẩm, truy xuất được nguồn gốc, có năng lực thu hồi sản phẩm không đảm bảo chất lượng. Tương tự, cơ sở đóng gói cũng phải đạt chuẩn vệ sinh, truy xuất, có mã số và giấy chứng nhận đủ điều kiện theo quy định của Bộ. Việc vận chuyển và bảo quản từ vùng trồng đến nơi đóng gói cũng phải đảm bảo đồng bộ về điều kiện an toàn thực phẩm.
Đáng chú ý, quy trình cho phép ba hình thức chứng nhận ATTP đối với vùng trồng, bao gồm: Có giấy chứng nhận theo tiêu chuẩn trong nước hoặc quốc tế (GAP, HACCP, ISO...), cam kết và kiểm tra định kỳ, hoặc được cấp giấy chứng nhận ATTP theo quy định hiện hành. Điều này giúp tăng tính linh hoạt, phù hợp với đặc điểm sản xuất nhỏ lẻ, phân tán của ngành sầu riêng trong nước.
Ngoài ra, quy trình cũng phân định rõ vai trò của các cơ quan quản lý. Nhờ đó, ngành sầu riêng sẽ hoạt động trong một khung pháp lý minh bạch, đồng bộ và chuyên nghiệp hơn.
Cơ hội đi kèm áp lực thích nghi
Việc đưa cả ngành hàng vào khuôn khổ sẽ tạo áp lực lớn cho từng mắt xích trong chuỗi sản xuất bởi nếu không đạt yêu cầu tại vùng trồng, hay đóng gói, sẽ khiến toàn chuỗi bị từ chối thông quan.
Vì thế những doanh nghiệp, hợp tác xã chưa đủ năng lực quản lý truy xuất, chưa có hệ thống kiểm soát nội bộ, sẽ phải đầu tư thêm cả về nhân lực lẫn hệ thống lưu trữ, giám sát. Ngay cả thương lái - vốn quen cách làm cũ, giao dịch miệng - cũng phải thay đổi để đáp ứng yêu cầu truy xuất và chịu trách nhiệm pháp lý nếu có sai phạm.
Với kim ngạch xuất khẩu sầu riêng liên tục tăng trưởng mạnh - hơn 2,1 tỷ USD năm 2024 và có thể vượt mốc 3 tỷ USD trong năm nay - đây là thời điểm phù hợp để đưa sản phẩm vào khuôn khổ.
Từng mắt xích trong chuỗi sản xuất buộc phải chuẩn hóa để thích nghi và giữ vững thị trường. Đây cũng là nền tảng để sầu riêng Việt Nam hướng tới những thị trường khó tính hơn trong tương lai.