Những ngày gần đây, bên cạnh đề xuất nới lỏng quy định an ninh như bỏ việc cởi giày, tháo thắt lưng tại các sân bay, câu chuyện giá cả dịch vụ ăn uống tại các sân bay lớn như Tân Sơn Nhất, Nội Bài cũng trở thành tâm điểm tranh luận.
Giá cao, ít lựa chọn
Phản ánh với phóng viên Báo Người Lao Động, những người thường xuyên đi công tác, du lịch bằng đường hàng không đều nói giá cả dịch vụ ăn uống ở các sân bay của Việt Nam còn cao, không phải ai cũng tiếp cận được trong lúc chờ lên máy bay.
Anh Nhật Thịnh (ngụ phường Gò Vấp, TP HCM) kể trong chuyến công tác nước ngoài mới đây, do đến sân bay sớm nên anh tìm cửa hàng có bán thức ăn ở nhà ga quốc tế để ăn trưa. "Tuy nhiên, khi bước vào một cửa hàng ở khu vực này, thấy giá các loại phở bò từ 139.000 đồng đến 485.000 đồng/tô, tôi đành lặng lẽ rời đi" - anh Thịnh nói.
Giá một số dịch vụ ăn uống tại sân bay Tân Sơn Nhất .Ảnh: LAM GIANG
Tương tự, chị Thanh Ngân (ngụ phường Hiệp Bình, TP HCM) đưa cho chúng tôi xem hóa đơn tính tiền các dịch vụ ăn uống của chị và đồng nghiệp ở nhà ga T3 sân bay Tân Sơn Nhất trong chuyến công tác vài ngày trước.
Món nào cũng cao ngất ngưởng, như phở bò giá 134.000 đồng, mì gà xé 134.000 đồng, bún bò giò heo đặc biệt 171.000 đồng (chưa gồm thuế GTGT). "Mỗi lần đi công tác trùng giờ ăn trưa hoặc ăn tối ở sân bay, là chi phí cho cả phòng sẽ bị đội lên vì giá thức ăn, nước uống ở đây cao hơn nhiều so với bên ngoài" - chị Ngân than.
Ghi nhận của phóng viên Báo Người Lao Động tại nhà ga quốc tế sân bay Tân Sơn Nhất trưa 4-8, hầu hết các cửa hàng đều niêm yết mức giá vượt xa mặt bằng chung ngoài sân bay, như Big Bowl bán một tô phở bò Wagyu có giá từ 150.000 - 333.000 đồng (tùy loại thường hay đặc biệt); phở bò, phở gà Việt Nam có giá từ 86.000 - 131.000 đồng (tùy loại).
Cửa hàng Star Cafe kế bên, giá một ổ bánh mì thịt nguội, bánh mì bò Hàn Quốc có giá từ 78.000 - 89.000 đồng. Cách đó vài mét, cửa hàng Memos niêm yết giá tô phở bò đặc biệt là 185.000 đồng, trong khi tô phở gà có giá 125.000 đồng, còn nếu hành khách chọn phở bò Wagyu đặc biệt giá niêm yết lên tới 485.000 đồng/tô.
Dù mức giá được hành khách nhận xét là cao so với mặt bằng chung nhưng với những chuyến bay vào khung giờ trưa hoặc tối, họ gần như không có lựa chọn nào khác ngoài việc trả tiền cao để lót dạ trước giờ bay.
Đại diện một công ty cung cấp dịch vụ hàng hóa trong sân bay Tân Sơn Nhất phân trần giá cả ở sân bay không chỉ tại Việt Nam mà các sân bay khác đều rất cao. Bởi đặc thù hàng hóa vào sân bay phải đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về vệ sinh an toàn thực phẩm, nguồn gốc xuất xứ. Thậm chí, hàng hóa vào sân bay đều phải qua soi chiếu an ninh để bảo đảm yếu tố an ninh, an toàn.
"Nhân viên bán ở sân bay cũng phải đáp ứng tiêu chuẩn về ngoại ngữ, có thể 2-3 thứ tiếng chứ không chỉ tiếng Việt nên chi phí nhân công cũng cao. Dải giá hàng hóa, dịch vụ ở sân bay đa dạng chứ không chỉ có giá cao. Như nhiều người hay nói nước suối ở sân bay cao 70.000 - 80.000 đồng/chai nhưng vẫn có những chai nước suối giá 20.000 đồng" - đại diện công ty này nói.
Cần có giá trần
Dù hiểu đặc thù kinh doanh tại sân bay nhưng ông Trần Khải Minh Nhật, Phó Chủ tịch kiêm Trưởng Ban Đào tạo Hiệp hội Ẩm thực TP HCM, vẫn cho rằng giá đồ ăn, thức uống tại đây đang bị đẩy lên mức vô lý.
Ông kể từng nhiều lần phải dùng bữa tại sân bay trong tình huống bất đắc dĩ, đặc biệt với các chuyến bay sáng sớm. "Một tô phở giá 200.000 đồng trong khi chất lượng tương đương tô phở 60.000 - 70.000 đồng bên ngoài, khiến người tiêu dùng cảm thấy bị thiệt thòi, không phải vì thiếu tiền mà vì giá trị nhận lại không tương xứng" - chuyên gia này nói.
Theo ông Nhật, nguyên nhân chính khiến giá cao nằm ở cơ chế độc quyền. Ông từng tư vấn cho các chuỗi có mặt tại sân bay và thấy rằng chi phí ở đây rất cao. "Đồng ý là cao nhưng chỉ nên cao hơn chừng 50%, đằng này giá bị đẩy lên gấp 3-4 lần bên ngoài thì người tiêu dùng ấm ức. Như vụ bánh mì 208.000 đồng từng gây xôn xao dư luận lại được giải thích là do "thịt nhập khẩu từ Brazil" thì không chấp nhận được" - ông Nhật thẳng thắn.
Ông cũng cho rằng chất lượng dịch vụ và sản phẩm tại sân bay hiện không tương xứng với giá, khiến ngay cả người có khả năng chi trả cũng cảm thấy khó chịu. Giải pháp, theo ông, là cần xóa bỏ độc quyền và mở cửa cho các đơn vị có năng lực tổ chức, vận hành từ bên ngoài tham gia, qua đó tạo nên sự cạnh tranh lành mạnh, nâng chất lượng và cân bằng giá cả.
Chia sẻ góc nhìn chuyên môn, ông Đỗ Duy Thanh, chuyên gia ngành ẩm thực (F&B), Giám đốc Công ty FnB Director, đồng tình rằng giá thực phẩm tại sân bay cao hơn bên ngoài nhưng điều này phần nào hợp lý vì đây là vị trí kinh doanh đặc biệt. Các chi phí từ thuê mặt bằng, logistics, an ninh, nhân sự đến tiêu chuẩn phục vụ đều cao hơn. Ngoài ra, doanh nghiệp còn phải chi trả phí nhượng quyền cho đơn vị quản lý.
Theo ông Thanh, nếu so với các sân bay quốc tế như Thái Lan, Singapore hay Malaysia, giá tại sân bay Việt Nam không quá chênh lệch. Tuy nhiên, do thu nhập phổ thông của người Việt còn thấp nên cảm giác "đắt đỏ" vẫn phổ biến. Vấn đề nằm ở chỗ thực khách khó tiếp cận các lựa chọn hợp túi tiền. Dù có những món giá dưới 10 USD nhưng chúng bị phân tán, thiếu điểm nhấn và không thể hiện rõ bản sắc ẩm thực địa phương như nhiều sân bay trong khu vực.
Để cải thiện, ông Thanh đề xuất 3 giải pháp. Thứ nhất, đơn vị quản lý sân bay cần áp dụng khung giá trần và yêu cầu mỗi nhà cung cấp duy trì một phân khúc bình dân. Thứ hai, doanh nghiệp phải tối ưu chuỗi cung ứng và vận hành, bảo đảm chất lượng đồng nhất, tránh tâm lý "tận thu". Thứ ba, cần minh bạch thông tin giá để người tiêu dùng hiểu rõ sự chênh lệch do các chi phí đặc thù chứ không phải do lạm thu.
Xu hướng chung của nhiều nước
Ở góc độ chuyên gia kinh tế, TS Dương Đức Minh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế và du lịch TP HCM, cho rằng giá cả tại sân bay cao là xu hướng chung ở nhiều nước. Bởi, sân bay là điểm "chốt chặn" trong hành trình của du khách, thường kéo theo hành vi chi tiêu nhiều hơn.
"Hàng hóa ở sân bay phải đáp ứng tiêu chuẩn rất nghiêm ngặt về an toàn vệ sinh thực phẩm, về nguồn gốc xuất cứ, niêm yết rõ ràng. Du khách được bảo vệ khi mua hàng hóa ở sân bay. Không chỉ là đồ ăn, thức uống, nếu nhìn về sản phẩm quà lưu niệm, những đặc sản vùng miền địa phương thì phải thấy sản phẩm dịch vụ ở nhiều sân bay như TP HCM, Hà Nội, Đà Nẵng đang cải thiện hơn nhiều so với trước đây" - TS Dương Đức Minh nêu quan điểm.