Sáng 20/6, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn tiếp tục đăng đàn trả lời chất vấn của ĐBQH nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực giáo dục.
Đau đáu khát vọng mỗi trường học sẽ là một môi trường hạnh phúc
Quan tâm đến vấn đề bạo lực học đường, ĐBQH Nguyễn Minh Tâm (đoàn Quảng Bình) chia sẻ, được biết thời gian qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai nhiều giải pháp, với nhiều hình thức quyết liệt để chỉ đạo và xử lý các trường hợp bạo lực học đường.
Tuy nhiên, theo đại biểu thực trạng bạo lực học đường, đặc biệt là bắt nạt trên mạng, từ năm 2023 đến nay tiếp tục diễn biến phức tạp, đáng báo động. Những hành vi này để lại di chứng lâu dài, là thách thức nghiêm trọng đối với môi trường giáo dục, ảnh hưởng đến thế hệ trẻ cả về thể chất lẫn tinh thần, cản trở sự phát triển toàn diện của con người.
"Với trách nhiệm của ngành giáo dục là phải "quét sạch" bạo lực khỏi trường học, tôi xin hỏi Bộ trưởng: Là người đứng đầu ngành, Bộ trưởng đã có những biện pháp nào để thực thi nhiệm vụ này? Và đến khi nào trong trường học sẽ không còn bạo lực học đường? Bộ trưởng có thể cam kết một mốc thời gian cụ thể nào trong tương lai hay không? Bên cạnh đó, trách nhiệm của nhà trường sẽ được xử lý ra sao nếu để xảy ra tình trạng này?", đại biểu hỏi.
ĐBQH Nguyễn Minh Tâm (Ảnh: Media Quốc hội).
Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn chân thành cảm ơn đại biểu với câu hỏi đầy tính nhân văn, thể hiện sự quan tâm, trăn trở trước thực trạng bạo lực học đường còn tồn tại trong trường học hiện nay.
Bộ trưởng cho rằng đại biểu đã đặt ra một vấn đề rất thiết thực và sâu sắc là làm thế nào để "quét sạch" bạo lực khỏi trường học, và liệu có thể xác định mốc thời gian cụ thể nào mà trong trường học sẽ không còn bạo lực?
"Tôi xin khẳng định, đây là mong muốn chính đáng, thể hiện ý chí nhân văn sâu sắc. Những người làm giáo dục như chúng tôi cũng luôn đau đáu một khát vọng mỗi trường học sẽ là một môi trường hạnh phúc, không còn bóng dáng của bạo lực", Bộ trưởng nói.
Tuy nhiên, người đứng đầu ngành giáo dục cho rằng cần nhìn nhận một cách thực tế trường học là một phần không thể tách rời khỏi xã hội. Những "bức tường" ngăn cách trường học với bên ngoài ngày càng bị xóa mờ bởi sự phát triển của internet, mạng xã hội và các phương tiện truyền thông hiện đại.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào Tạo Nguyễn Kim Sơn (Ảnh: Media Quốc hội).
Chính vì vậy, khi xã hội còn tồn tại bạo lực nhất là trong bối cảnh xã hội hiện đại với nhiều yếu tố phức tạp thì rất khó để đảm bảo rằng trường học sẽ tuyệt đối an toàn.
"Nếu có thể chọn một ngày mà trong trường học không còn bạo lực, thì đó phải là ngày người lớn không còn đánh nhau, không còn bạo lực trong chính cuộc sống thường nhật. Khi ấy, trẻ em sẽ nhìn nhau bằng ánh mắt đầy yêu thương và thuần khiết", Bộ trưởng nói.
Theo Bộ trưởng, mặc dù điều đó rất khó đạt được trong thực tế, nhưng chúng ta vẫn phải đối mặt và hành động với tinh thần quyết liệt nhất bằng mọi biện pháp có thể để giảm thiểu, hỗ trợ, và kiểm soát bạo lực học đường đến mức thấp nhất.
Bộ trưởng cũng nêu, theo kết quả khảo sát của ngành giáo dục, có tới 70% học sinh có hành vi bạo lực đối với người khác xuất phát từ hoàn cảnh gia đình đặc biệt bố mẹ ly hôn, thường xuyên chứng kiến bạo lực trong gia đình, hoặc bản thân các em là nạn nhân của bạo lực gia đình. Những yếu tố này ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống tâm lý, thái độ, hành vi và cách ứng xử của các em.
Do đó, giáo dục đạo đức và nhân cách cho học sinh không thể chỉ dựa vào nhà trường mà còn phụ thuộc rất lớn vào gia đình nơi các em chịu ảnh hưởng trực tiếp từ sự gương mẫu của người lớn.
Về phía nhà trường, Bộ trưởng cho biết xác định rõ vai trò trong việc kiểm soát bạo lực học đường từ tăng cường hỗ trợ tâm lý, đẩy mạnh giáo dục đạo đức, đến phát triển các hoạt động giáo dục tích cực. Mục tiêu là không để học sinh rơi vào các hành vi bạo lực.
"Chúng tôi cam kết sẽ làm hết sức, bằng tất cả trách nhiệm và nguồn lực, để từng bước xây dựng một môi trường học đường lành mạnh, an toàn, nhân văn cho học sinh", Bộ trưởng nhấn mạnh.
Suy nghĩ sâu sắc hơn về vai trò của gia đình trong giáo dục
Tham gia tranh luận, ĐBQH Trương Trọng Nghĩa (đoàn Tp.Hồ Chí Minh) cho rằng, giáo dục là sự nghiệp "trồng người". Và để "trồng người" thành công, cần có ba "chân kiềng" là: Nhà nước, xã hội và gia đình. Việc chúng ta đang chất vấn Bộ trưởng tức là tập trung vào vai trò của Nhà nước. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng mỗi chân kiềng đều có vai trò riêng và không thể thay thế lẫn nhau.
Nhà nước có trọng trách đặc biệt, không thể thay thế. Nhưng xã hội và gia đình cũng đóng vai trò không thể thiếu. Chẳng hạn, khi chúng ta bàn về bạo lực, tức là chúng ta đang nói đến sự bất lực của cái thiện. Mà cái thiện, tình yêu thương, lòng nhân ái – những giá trị đó lại chủ yếu được nuôi dưỡng trong gia đình và xã hội.
ĐBQH Trương Trọng Nghĩa (Ảnh: Media Quốc hội).
Ông nêu, một số quốc gia phát triển đã bắt đầu hạn chế học sinh sử dụng điện thoại thông minh và mạng xã hội. Lý do là mạng xã hội chứa cả điều tốt và xấu, thiện và ác, cái đẹp và cái lệch lạc. Trẻ em thì chưa đủ khả năng kiểm soát, chưa có nhận thức và khả năng ra quyết định đúng đắn. Nhưng nếu chỉ dựa vào Nhà nước, thì sẽ không đủ.
"Tôi được biết tại Úc, Hà Lan và một số quốc gia phát triển khác, Nhà nước đã đóng vai trò bằng cách ban hành các chính sách cụ thể. Tuy nhiên, nếu gia đình buông lỏng và các tổ chức xã hộinhư doanh nghiệp, tổ chức giải trí, truyền thông cũng xem nhẹ vai trò định hướng và giáo dục, thì sự nghiệp "trồng người" khó có thể thành công", ông Nghĩa nói.
Do đó, đại biểu đề xuất bên cạnh các nhiệm vụ của Nhà nước, Quốc hội ban hành một nghị quyết cũng nên có lời kêu gọi sự vào cuộc mạnh mẽ hơn của xã hội, các tổ chức và từng cá nhân đặc biệt là các bậc cha mẹ.
"Ví dụ, tivi thông minh hiện nay đều có chế độ kiểm soát nội dung dành cho cha mẹ. Nhưng thực tế, có bao nhiêu phụ huynh thực sự sử dụng tính năng này để kiểm soát việc con cái mình xem gì trên truyền hình? Chúng ta cần suy nghĩ sâu sắc hơn về vai trò của gia đình trong giáo dục", đại biểu nêu.
