Dự thảo luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến, cơ quan này đưa ra quy định thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với chuyển nhượng bất động sản (BĐS) với thuế suất 20% trên thu nhập tính thuế theo từng lần chuyển nhượng. Trong đó, thu nhập tính thuế được xác định bằng giá bán trừ giá mua và các khoản chi phí hợp lý liên quan đến việc tạo ra thu nhập từ chuyển nhượng BĐS.
Trường hợp không xác định được giá mua và các chi phí liên quan đến việc chuyển nhượng BĐS thì thuế TNCN được xác định bằng giá bán nhân với thuế suất từ 2 - 10% theo thời gian nắm giữ (thuế suất cao nhất là 10% trên giá bán đối với BĐS sở hữu dưới 2 năm và mức thuế suất thấp nhất 2% trên giá bán đối với BĐS sở hữu từ 10 năm trở lên).
Bàn về vấn đề này, PGS. TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng, việc áp thuế chuyển nhượng BĐS nếu triển khai ngay sẽ khiến thị trường giật cục. Cần có những biện pháp đồng bộ hơn, đảm bảo được mục tiêu của thuế.
"Mục tiêu của chúng ta là giảm đầu cơ, tăng nguồn cung ra thị trường. Vì vậy, nếu nắm giữ đất đai càng lâu thì càng bị đánh thuế cao. Ví dụ, người ôm đất 1 năm thì đánh thuế thấp, ôm đất 3 năm thì tăng thuế cao hơn, ôm 5 năm không đưa vào sử dụng thì cần phải đánh thuế cao hơn nữa. Như vậy, mới thúc đẩy đưa BĐS vào sử dụng. Tuy nhiên, hiện nay đề xuất đánh thuế lại đang đi ngược lại mục tiêu trên", PGS. TS Trần Đình Thiên khẳng định.
Đồng quan điểm, TS Võ Trí Thành, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh cũng cho rằng cần phải phân biệt rõ việc đánh thuế chuyển nhượng bất động sản và thuế tài sản.
"Căn cơ của thị trường hiện nay là thuế tài sản, đánh thẳng vào nhà bỏ hoang, các dự án chậm tiến độ. Tôi cho rằng, nếu thuế tài sản tốt thì thuế giao dịch ở mức thấp là chấp nhận được", TS Võ Trí Thành cho biết.
Cũng theo TS Võ Trí Thành, để đánh thuế bất động sản cần có lộ trình, thử nghiệm ở một số địa phương, một số phân khúc để đánh giá tác động trước khi áp dụng đồng bộ. Có như thế, mới tránh gây sốc cho thị trường.
Ở góc độ khác, chuyên gia kinh tế, TS Lê Xuân Nghĩa phân tích giá BĐS hiện nay có mức tăng theo công thức đơn giản là bằng tốc độ tăng trưởng kinh tế cộng với lạm phát và tốc độ đô thị hóa. Như vậy nền kinh tế càng tăng trưởng cao và lạm phát cao thì giá bất động sản càng tăng cao.
Theo TS Lê Xuân Nghĩa, quan niệm đánh thuế để giảm giá BĐS là "ảo tưởng" vì thuế là chi phí đầu vào và sẽ bị chuyển sang giá bán, khiến người mua nhà gánh chịu. Đó là chưa kể thị trường nào cũng cần có giao dịch mua bán, tương tự như thị trường chứng khoán. Nếu không có hoạt động mua bán thì thị trường lại không còn hoạt động.
"Tôi cho rằng giữ nguyên chính sách thu thuế TNCN 2% trên giá bán từng lần chuyển nhượng là phù hợp, dễ thực hiện. Bởi mức thuế quá cao có thể làm giảm thanh khoản, khiến người dân e ngại thực hiện giao dịch, thị trường đóng băng. Đồng thời tạo ra ảnh hưởng trực tiếp đến các doanh nghiệp BĐS, làm suy giảm động lực phát triển, đi ngược lại với chủ trương phát triển kinh tế tư nhân", TS Lê Xuân Nghĩa chia sẻ.
Ở góc độ doanh nghiệp bất động sản, Chủ tịch BHS Group Nguyễn Thọ Tuyển cũng cho biết đề suất thay đổi thuế suất theo hướng đột biến như hiện nay dễ gây tâm lý hoang mang, khiến giao dịch bất động sản khựng lại. Nếu đưa ra không đúng thời điểm, chính sách có thể khiến thị trường trầm lắng thêm, giao dịch sụt giảm ảnh hưởng đến nền kinh tế.
Cũng theo ông Tuyển, khi chưa có cơ sở dữ liệu minh bạch, giá mua không rõ ràng và chi phí không được hướng dẫn cụ thể, người bán sẽ sợ kê khai sai. Bên cạnh đó, người mua cũng sẽ bị ảnh hưởng nếu bên bán đẩy giá lên để "gánh thuế". Cuối cùng, người dùng cuối sẽ là người gánh phần thuế.
Trước những bất cập trên, nhiều ý kiến đề xuất giữ nguyên quy định thu thuế Thu nhập cá nhân 2% trên giá bán từng lần chuyển nhượng bất động sản như hiện nay. Chỉ khi nào có được cơ sở dữ liệu bất động sản, xác định được giá bất động sản công khai minh bạch thì sẽ áp dụng quy định thu thuế trên phần lợi nhuận đối với chuyển nhượng bất động sản.
