Trong cuộc sống thường ngày, có những người đã từng trải qua cảm giác khó tả khi đi siêu thị mua hàng. Gói bánh vẫn là loại quen, chai nước ngọt vẫn là thương hiệu lâu năm, nhưng bằng cách nào đó, chúng có vẻ “teo nhỏ” đi so với trước đây. Giá tiền vẫn giữ nguyên, thậm chí có khi còn tăng, nhưng số lượng sản phẩm hoặc dung tích lại ít hơn.
Trong kinh tế học, đây không chỉ là cảm giác chủ quan của người tiêu dùng, mà đã trở thành một hiện tượng kinh tế có tên gọi là Shrinkflation - hay lạm phát co.
Shrinkflation là sự kết hợp của hai từ “shrink” (thu nhỏ) và “inflation” (lạm phát), mô tả tình trạng hàng hóa bị giảm kích thước, khối lượng hoặc số lượng trong khi giá bán giữ nguyên. Điều này khiến người tiêu dùng thực tế phải chi nhiều hơn cho cùng một loại sản phẩm, bởi họ nhận được ít giá trị hơn từ số tiền bỏ ra.
Trong nhiều trường hợp,·shrinkflation len lỏi rất khéo léo vào đời sống hằng ngày, đến mức không ít người tiêu dùng chỉ nhận ra sau nhiều lần mua sắm. Ví dụ, gói snack quen thuộc từ 60 gram nay chỉ còn 50 gram, nhưng kích thước bao bì hầu như không đổi; hoặc một chai nước ngọt vốn chứa 1,5 lít nay giảm còn 1,25 lít. Một thanh chocolate quen thuộc có thể bớt đi vài ô vuông nhỏ, trong khi giá bán vẫn giữ nguyên như cũ.
Nếu không để ý, người mua khó nhận ra sự thay đổi này, và chính ở điểm đó, shrinkflation trở thành một “lạm phát ngầm” vô hình nhưng lại ảnh hưởng trực tiếp đến túi tiền.
Với doanh nghiệp, đây là giải pháp tạm thời để duy trì lợi nhuận trong bối cảnh chi phí leo thang, thay vì trực tiếp tăng giá – vốn dễ bị người mua phản ứng gay gắt. Với người tiêu dùng, shrinkflation giống như một “bài toán buộc phải học thuộc” khi đi mua sắm: phải so sánh kỹ hơn về dung tích, khối lượng, đơn giá trên mỗi gram hay mỗi lít để đảm bảo đồng tiền bỏ ra xứng đáng.
Không ít người sau khi nhận ra shrinkflation đã thay đổi hành vi tiêu dùng, chuyển sang chọn sản phẩm thương hiệu khác, hàng nội địa, hoặc mua số lượng lớn để tiết kiệm.
Ở góc độ rộng hơn, shrinkflation phản ánh những sức ép lớn của nền kinh tế khi doanh nghiệp buộc phải cắt giảm chi phí trong bối cảnh giá nguyên liệu, vận chuyển, nhân công… đồng loạt tăng cao. Như vậy, chỉ cần cầm trên tay một gói bánh nhỏ hơn mà giá không đổi, ai cũng có thể hiểu rất rõ lạm phát đang hiện diện trong đời sống hàng ngày như thế nào.
