Nghiên cứu do tiến sĩ Elias Sayour, bác sĩ ung thư nhi khoa tại Trường Y, Đại học Florida (Mỹ), dẫn đầu.
Trong hơn 8 năm, tiến sĩ Sayour đã tiên phong trong việc phát triển vắc-xin chống ung thư công nghệ cao bằng cách kết hợp các hạt nano lipid và mRNA (RNA thông tin) - dựa trên công nghệ tương tự như vắc-xin Covid-19. mRNA được tìm thấy bên trong mọi tế bào, bao gồm cả tế bào khối u, đóng vai trò là bản thiết kế cho quá trình sản xuất protein.
Ban đầu, họ không đặt mục tiêu tạo ra một loại vắc-xin phổ quát. Thứ mà họ thử nghiệm chỉ đơn giản là một loại vắc-xin mRNA không nhắm đến bất kỳ khối u cụ thể nào. Thế nhưng, chính điều đó đã mang lại kết quả bất ngờ.
Trong các mô hình thử nghiệm trên chuột, vắc-xin này không chỉ giúp làm chậm mà còn khiến nhiều khối u teo nhỏ hoặc biến mất hoàn toàn, đặc biệt khi được kết hợp với thuốc ức chế PD-1 - loại thuốc miễn dịch đã có mặt trên thị trường.
Ảnh minh hoạ.
Vắc-xin mRNA nói trên được sản xuất bằng công nghệ tương tự như vắc-xin Covid-19, tuy nhiên, thay vì đưa vào thông tin di truyền của virus, các nhà nghiên cứu chỉ sử dụng mRNA để kích thích hệ miễn dịch nói chung. Dù không nhắm trúng bất kỳ kháng nguyên cụ thể nào trên tế bào ung thư, chính phản ứng miễn dịch mạnh mẽ được khơi dậy từ loại vắc-xin này đã khiến cơ thể bắt đầu nhận diện và tấn công các tế bào bất thường.
Nhóm nghiên cứu cho biết vắc-xin đã khiến khối u biểu hiện PD-L1, đây là chỉ dấu khiến hệ miễn dịch dễ dàng phát hiện và xử lý chúng hơn. Ở những con chuột trước đó không có dấu hiệu phản ứng miễn dịch nào, sau khi tiêm vắc-xin, các tế bào T hoạt động mạnh mẽ và có khả năng tấn công khối u rõ rệt.
Nghiên cứu này được xem là bước tiếp nối từ thử nghiệm lâm sàng trước đó của nhóm, khi họ tạo ra vắc-xin mRNA cá nhân hóa dành cho bệnh nhân u não glioblastoma. Khi đó, họ mới chỉ thử nghiệm trên 4 bệnh nhân nhưng kết quả đã cho thấy tiềm năng rất lớn.
Nay, thay vì tạo vắc-xin riêng biệt cho từng người, họ tiến thêm một bước là phát triển một công thức có thể áp dụng cho nhiều loại ung thư, trên nhiều đối tượng khác nhau mà vẫn tạo ra hiệu quả.
Các nhà khoa học tin rằng loại vắc-xin này không chỉ giúp hỗ trợ điều trị mà còn có thể mở ra cơ hội ngăn ngừa ung thư trong tương lai. Bằng cách đánh thức lại "trí nhớ" của hệ miễn dịch và khiến nó cảnh giác hơn với sự hiện diện của tế bào lạ, vắc-xin có thể đóng vai trò như một công cụ phòng thủ từ sớm.
Nếu các nghiên cứu trong tương lai trên người cho thấy kết quả tương tự, có thể mở đường cho một loại vắc-xin ung thư phổ quát giúp điều trị nhiều loại ung thư khó điều trị và kháng thuốc, theo Nature Biomedical Engineering.
Tiến sĩ Sayour nói thêm: Đây là kết quả rất bất ngờ và thú vị. Phát hiện là bằng chứng cho thấy loại vắc-xin mới có khả năng được thương mại hóa thành vắc-xin ung thư phổ quát để tăng cường hệ miễn dịch, chống lại nhiều loại khối u khác nhau.
Minh Hoa (t/h theo Znews, Thanh Niên)
