Đủ kiểu trục lợi nhà ở xã hội

Muôn kiểu trục lợi NƠXH

Phản ánh đến Bộ Xây dựng về một số bất cập trong chính sách và thực tế triển khai NƠXH hiện nay, công dân T.T.B. nêu lên tình trạng mua bán tại nhiều dự án như ở Thanh Hóa, xuất hiện tình trạng hồ sơ không có nhu cầu mua ở thực tế (thông qua quan hệ để “ghép hồ sơ” vào chờ có khách mua lại, bán chênh).

Theo công dân, các căn hộ NƠXH bị “cò” đẩy giá chênh cao hơn nhiều so với giá gốc. Điều này khiến chính sách hỗ trợ đúng đối tượng bị méo mó, người dân có nhu cầu thực sự rất khó tiếp cận.

Môi giới mời chào, rao bán chênh các "suất ngoại giao" NƠXH tại một số dự án mở bán gần đây ở Hà Nội trên các hội nhóm kín.

Không chỉ tại các tỉnh, ngay ở Hà Nội – nơi nhu cầu NƠXH cao nhất cả nước – thời gian qua liên tục xuất hiện tình trạng môi giới mời chào "suất ngoại giao" tại các dự án đang mở bán. Mức tiền chênh dao động từ vài trăm triệu đến cả tỷ đồng/căn, tùy vị trí gây bức xúc. Việc này đi ngược hoàn toàn mục tiêu chính sách: bình đẳng, minh bạch, đúng đối tượng.

Không chỉ rao bán suất mua NƠXH hay quảng cáo “suất ngoại giao”, tình trạng sử dụng sai mục đích – cho thuê, cho mượn nhà, thậm chí mua đi bán lại trước thời hạn vẫn âm thầm diễn ra.

Đơn cử, tại dự án NƠXH NHS Trung Văn, dự án NƠXH 987 Tam Trinh..., đang được môi giới rao bán với mức giá cao gấp 3-4 lần giá ưu đãi ban đầu.

Đáng chú ý, với những căn chưa đủ điều kiện bán lại trong 5 năm (theo quy định pháp luật), các giao dịch vẫn diễn ra thông qua vi bằng – hình thức hoàn toàn không có giá trị chuyển quyền sở hữu nhưng được dùng như “lá chắn” để lách luật.

“Căn chưa đủ điều kiện sang tên thì làm vi bằng, sau 5 năm làm thủ tục lại. Người mua vẫn chấp nhận vì so với giá nhà thương mại vẫn rẻ hơn nhiều", một môi giới chia sẻ.

Cần siết lại toàn bộ "lỗ hổng"

Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho biết, nhằm tăng cường quản lý, minh bạch trong quản lý, vận hành, xét duyệt nhà ở xã hội để đông đảo người lao động thu nhập thấp có nhu cầu thực sự được tiếp cận với nhà ở xã hội như kiến nghị của công dân, khoản 15 Điều 75 Nghị định số 100/2024 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà ở về phát triển và quản lý nhà ở xã hội đã giao trách nhiệm của UBND cấp tỉnh.

Theo đó, UBND cấp tỉnh tổ chức chủ trì hoặc phối hợp với các bộ, ngành cơ quan có liên quan trong việc thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý các vi phạm liên quan đến việc đầu tư xây dựng, bán, cho thuê, cho thuê mua NƠXH, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân, nhà lưu trú công nhân trên phạm vi địa bàn.

Bên cạnh đó, trong quá trình chủ đầu tư tổ chức bốc thăm mua, thuê mua nhà ở xã hội, khoản 2 Điều 38 Nghị định số 100/2024 quy định đại diện Sở Xây dựng địa phương nơi có dự án được phê duyệt phải giám sát. Việc bốc thăm phải có biên bản kết quả bốc thăm.

Từ phản ánh của người dân đến thực trạng thị trường cho thấy tình trạng trục lợi NƠXH đã và đang diễn ra tinh vi, lan rộng từ khâu lập hồ sơ, phân phối đến sử dụng.

Theo các chuyên gia, để chính sách an sinh này không tiếp tục bị lợi dụng cần áp dụng nhiều giải pháp đồng bộ.

Theo TS. Trần Xuân Lượng – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Đánh giá thị trường bất động sản, đầu tiên phải rà soát, đối chiếu chéo hồ sơ để ngăn hồ sơ ảo; công khai danh sách người mua và tiêu chí xét duyệt; xử phạt thật nặng hành vi mua bán suất, bán chênh.

Cùng với đó là tăng cường kiểm tra hậu kiểm, xử lý nghiêm việc cho thuê, cho mượn, mua bán trái phép; siết môi giới và hợp đồng vi bằng trái quy định;...

"Khi hệ thống thực thi đồng bộ và nghiêm minh, NƠXH mới thật sự trở về đúng mục tiêu hỗ trợ người yếu thế, không trở thành 'mảnh đất màu mỡ' cho đầu cơ trục lợi", TS Trần Xuân Lượng nói.

Trong khi đó, ông Nguyễn Quang Huy - chuyên gia Khoa Tài chính - Ngân hàng, Đại học Nguyễn Trãi - cho rằng, song song với chế tài, cần thiết lập cơ chế cảnh báo sớm và quản lý chặt chẽ. Mỗi căn NƠXH nên được gắn mã định danh điện tử, liên thông dữ liệu giữa Bộ Xây dựng, Sở Nông nghiệp và Môi trường, cơ quan thuế và ngân hàng để giám sát quá trình sử dụng và giao dịch.

Khi có dấu hiệu bất thường, hệ thống sẽ tự động cảnh báo đến người dân và cơ quan chức năng, giúp phòng ngừa trước khi vi phạm xảy ra. Ngoài ra, cần xây dựng cổng thông tin minh bạch công khai danh sách người được mua, thuê, chuyển nhượng hợp pháp, cùng với hệ thống nhắc nhở định kỳ về quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu NƠXH.