Tại hội nghị chuyên đề về chính sách thuế đối với hộ và cá nhân kinh doanh gần đây, bà Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam đã giải đáp thắc mắc được nhiều người đặt ra: Sau ngày 1/1/2026, hàng hóa không có hóa đơn chứng từ đầu vào có còn được bán không?
Bà Cúc khẳng định: “Các hàng hóa này vẫn được bán bình thường.” Theo bà, cần phân biệt rõ giữa hàng tồn kho hợp pháp và hàng lậu, hàng không rõ nguồn gốc.
“Ví dụ như trước đây tôi mua hàng của hộ khoán, mà hộ khoán thì làm gì có hóa đơn. Giờ tôi chuyển sang kê khai thuế, hàng tồn kho cũ đó chẳng nhẽ tôi bỏ đi hay hủy đi ạ? Rõ ràng điều đó bất cập,” bà nói.
Theo bà, người kinh doanh nên tự rà soát, loại bỏ những hàng hóa có nguồn gốc không hợp pháp, còn lại hàng tồn kho chính đáng thì vẫn được phép bán và kê khai nộp thuế bình thường.
Bà Nguyễn Thị Cúc cũng chia sẻ rằng mối lo lớn nhất hiện nay của các hộ kinh doanh không nằm ở hàng tồn kho, mà ở việc chuyển từ thuế khoán sang kê khai thuế thực tế.
“Nhiều hộ đến hỏi tôi: lâu nay mình kê khai doanh thu thấp - ví dụ 500 triệu, 700 triệu hay 1 tỷ - nhưng thực tế cao hơn. Giờ chuyển sang kê khai thật thì cơ quan thuế có truy lại mấy năm trước không?”, bà kể.
Trước câu hỏi này, bà cho rằng cơ quan quản lý cần khuyến khích tinh thần trung thực, tự giác khai đúng doanh thu, thay vì tạo tâm lý lo sợ. “Chuyển đổi thì có thể phải hy sinh chút ít, nhưng quan trọng là động viên người ta khai theo thực tế. Còn những trường hợp gian lận lớn, cố tình trốn thuế thì mới xem xét truy thu và xử lý,” bà nói thêm.
Về việc xử phạt, bà Cúc cho rằng không thể bỏ hoàn toàn, vì điều đó sẽ gây bất công. “Có người làm đúng, nộp thuế đầy đủ, trong khi có người trốn hàng trăm tỷ mà lại không bị phạt thì sao được,” bà đặt vấn đề.
Tuy nhiên, bà cũng nhấn mạnh cơ quan thuế cần áp dụng quản lý rủi ro hợp lý, chỉ xử lý những trường hợp có dấu hiệu rõ ràng như buôn lậu, rửa tiền hoặc gian lận thuế.
“Tốt nhất là từ nay, hộ kinh doanh kê khai trung thực, nộp đúng phần phát sinh. Cơ quan thuế cũng nên linh hoạt, tạo điều kiện để việc chuyển đổi sang kê khai diễn ra nhẹ nhàng, công bằng và hiệu quả,” bà Nguyễn Thị Cúc nói.
Trong Hội thảo "Thúc đẩy tự giác tuân thủ, đóng góp đầy đủ thuế xây dựng kỷ nguyên hùng cường" vừa được Báo Lao động phối hợp với Cục Thuế (Bộ Tài chính) và Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đồng hành tổ chức, Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn khẳng định, tự giác tuân thủ thuế chính là chỉ số niềm tin và đồng thuận xã hội và chủ đề có ý nghĩa chiến lược trong công tác quản lý thuế hiện đại. Phó Cục trưởng nhấn mạnh đây không chỉ là mục tiêu mà các cơ quan thuế đều hướng tới, mà còn là thước đo sinh động phản ánh hiệu quả quản lý và mức độ tin tưởng của cộng đồng.
Đồng thời, ông Sơn cũng cho biết: "Hiện ngành Thuế cũng đang ứng dụng các công nghệ mới như blockchain, trí tuệ nhân tạo (AI) trong hệ thống quản lý thuế thế hệ mới, dự kiến triển khai từ năm 2026. Mục tiêu là sử dụng phân tích dữ liệu lớn (big data) và quản lý rủi ro để nâng cao hiệu quả giám sát và hỗ trợ người nộp thuế".
