Một sự thay đổi nền tảng đang diễn ra trong lĩnh vực phần mềm doanh nghiệp – và động lực chính là trí tuệ nhân tạo tạo sinh (generative AI).
Theo một nghiên cứu mới được công bố bởi hãng tư vấn AlixPartners, sự trỗi dậy của các mô hình suy luận (reasoning models) và các tác nhân AI (AI agents) đang bắt đầu làm lung lay những giả định cốt lõi vốn đã định hình mô hình kinh doanh phần mềm dạng dịch vụ (SaaS) suốt hàng chục năm qua.
Công ty này cảnh báo: Hơn 100 công ty phần mềm tầm trung đang bị “ép chặt” bởi xu hướng mạnh mẽ này. Họ đang rơi vào tình thế “kẹt giữa hai gọng kìm”, một bên là các công ty khởi nghiệp gốc AI với khả năng sao chép ứng dụng với chi phí cực thấp, bên còn lại là các ông lớn công nghệ như Microsoft và Salesforce – những người đang đầu tư hàng tỷ USD vào cuộc đua AI.
“Chúng tôi tin rằng nhiều công ty phần mềm doanh nghiệp tầm trung sẽ đối mặt với nguy cơ sống còn trong 24 tháng tới”, AlixPartners cảnh báo. Công ty không nêu tên cụ thể các doanh nghiệp, do tính nhạy cảm của các phát hiện này.
NỀN TẢNG MỚI
Những ứng dụng AI tốt nhất trong phần mềm doanh nghiệp hiện nay bao gồm các công cụ lập trình hỗ trợ như GitHub Copilot của Microsoft, và các chatbot hỗ trợ khách hàng như Answer Bot của Zendesk. Nhưng đây mới chỉ là bước khởi đầu.
Theo báo cáo của AlixPartners, AI tạo sinh đang tiến xa hơn, từ các tình huống sử dụng hẹp đến việc chiếm lĩnh các “lớp logic và trình bày” – vốn là nền móng của các công cụ SaaS truyền thống.
Điều này có nghĩa là các tác nhân AI không còn chỉ là "trợ lý" bên trong ứng dụng, mà đang trở thành chính bản thân ứng dụng. Những tác nhân này có thể xử lý các nhiệm vụ phức tạp như sắp xếp lịch họp, phân tích báo cáo hay viết mã – với rất ít sự cần thiết của giao diện đồ họa hay quy trình làm việc cố định. Hơn nữa, chúng có thể hoạt động trên nhiều loại dữ liệu khác nhau mà không cần chuẩn hóa dữ liệu phức tạp – khiến một số lớp SaaS truyền thống có thể trở nên lỗi thời.
“Sự thay đổi này có thể khiến nhiều công ty phần mềm doanh nghiệp – vốn phát triển mạnh mẽ nhờ kiến trúc SaaS truyền thống – trở nên không còn cần thiết”, AlixPartners kết luận.
Theo AlixPartners, điều này đang đặt các nhà cung cấp phần mềm SaaS tầm trung vào một tình thế khó khăn. Công ty trích dẫn một phân tích gần đây của họ trên 122 doanh nghiệp phần mềm doanh nghiệp đang niêm yết công khai, có doanh thu hàng năm dưới 10 tỷ USD.
Họ phát hiện rằng tốc độ tăng trưởng doanh thu đang chững lại rõ rệt. Cụ thể, tỷ lệ các công ty có tốc độ tăng trưởng cao đã giảm từ 57% vào năm 2023 xuống còn 39% vào năm 2024. Dự báo cho năm nay thậm chí còn kém khả quan hơn: Chỉ còn khoảng 27% công ty được kỳ vọng sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng mạnh.
AlixPartners cũng chỉ ra rằng khách hàng phần mềm đang có xu hướng “nhảy việc” nhiều hơn so với trước. Tỷ lệ giữ chân khách hàng theo giá trị trung vị (Net Dollar Retention – NDR) của các công ty phần mềm doanh nghiệp đã giảm từ 120% năm 2021 xuống còn 108% trong quý 3 năm 2024 – theo dữ liệu từ Bank of America. (NDR là chỉ số đánh giá độ “trung thành” của khách hàng. Trên 100% nghĩa là doanh thu từ khách hàng hiện tại đang tăng, dưới 100% nghĩa là giảm).
Nhiều công ty phần mềm này đang bị lấn át bởi các đối thủ mới ứng dụng AI, có chi phí thấp hơn và khả năng đổi mới nhanh hơn. Cùng lúc, các “ông lớn” lại tích hợp AI vào các nền tảng quy mô lớn của mình, cung cấp các gói chức năng đa dạng với chi phí rẻ hơn nhờ lợi thế quy mô.
Một minh chứng rõ ràng cho xu hướng này là Klarna gần đây đã quyết định bỏ Salesforce và Workday để chuyển sang dùng các nhà cung cấp nhỏ hơn ứng dụng AI, cũng như phát triển các agent AI nội bộ.
Mô hình SaaS truyền thống phụ thuộc nhiều vào giao diện người dùng, quy trình dữ liệu được cấu trúc rõ ràng và mô hình định giá theo số lượng người dùng (seat-based pricing). Nhưng các tác nhân AI không cần bảng điều khiển (dashboard), và có thể vận hành mà không cần cấu trúc dữ liệu cứng nhắc.
Theo AlixPartners, điều này đặt ra dấu hỏi lớn về mức độ phù hợp của chính mô hình SaaS hiện tại trong thời đại AI.
Theo: BI
