Trong kho tàng văn học cổ điển Trung Quốc, Tây du ký của Ngô Thừa Ân không chỉ là câu chuyện phiêu lưu kỳ thú mà còn là hành trình tu tâm dưỡng tính đầy thử thách. Nếu Tôn Ngộ Không từng trải qua kiếp nạn Mỹ Hầu Vương thật giả đầy kịch tính, hay Đường Tăng mắc kẹt ở Nữ Nhi Quốc với những cám dỗ tình ái lan truyền rộng rãi trong hậu thế, thì ít ai nhớ rằng Trư Bát Giới – nhân vật hài hước, háo sắc – cũng có một kiếp nạn riêng, thầm lặng nhưng vô cùng đáng sợ. Đó không phải yêu quái hung ác hay trận đánh đẫm máu, mà chính là cửa ải tâm niệm: liệu đã dứt bỏ bụi hồng trần, từ bỏ dục vọng hay chưa?
Dù tình nguyện đi thỉnh kinh, Trư Bát Giới vẫn chưa buông bỏ được dục vọng.
Theo hồi "Tứ thánh thử lòng thiền" trong Tây du ký, sau khi thu phục Sa Ngộ Tĩnh và vượt qua sông Lưu Sa, thầy trò Đường Tăng đến xin trú nhờ tại một trang viên nguy nga giữa đêm thu. Chủ nhân nơi đây là một thiếu phụ xinh đẹp cùng ba cô con gái tuổi đôi mươi đang muốn kén rể. Thực chất, đây là phép hóa thân của Lê Sơn Lão Mẫu và ba vị Bồ Tát: Quan Âm, Phổ Hiền và Linh Cát, nhằm thử lòng thầy trò Đường Tăng, trong đó có Trư Bát Giới – người mà Lê Sơn Lão Mẫu từng nhận thấy còn chưa dứt được bụi trần.
Ngay khi nghe lời mời gọi ở rể, Đường Tăng vẫn giữ định tâm, Sa Tăng lúng túng né tránh, còn Tôn Ngộ Không lập tức nhận ra hào quang của thần thánh. Trái lại, Trư Bát Giới để lộ mọi dục vọng và yếu mềm, đỏ mặt, mút tay, không thể ngồi yên trước nhan sắc của ba cô gái. Đến khi Lê Sơn Lão Mẫu kể về kho vàng bạc, gấm lụa và lúa gạo vô tận, Bát Giới càng nao núng, liên tục giục thầy "hãy nhận lời tạm để có bữa ăn".
Không chỉ dừng lại ở việc dao động, Bát Giới còn vụng trộm ra vườn ngắm ba mỹ nữ, cầm hoa tán tỉnh. Thậm chí, ông còn đề nghị Lê Sơn Lão Mẫu gả cả ba con gái cho mình, nếu họ không đồng ý thì xin lấy luôn mẹ vợ. Hành động này khiến Trư Bát Giới rơi vào cảnh vượt quá giới hạn của người tu luyện.
Kết cục, Bát Giới chấp nhận làm rể, cởi chiếc áo tu hành để mặc vào chiếc áo lót gấm trân châu mà Lê Sơn Lão Mẫu đưa cho. Tuy nhiên, chưa kịp thắt dây, hắn đã ngã quay ra đất, và chiếc áo gấm mềm mại phút chốc hóa thành dây thừng trói chặt lấy người, khiến Bát Giới đau đớn kêu trời. Khi này Lê Sơn Lão Mẫu và ba vị Bồ Tát hiện nguyên hình, Bát Giới mới bàng hoàng nhận ra mình đã thất bại trong thử thách lớn nhất của bản thân. Sáng hôm sau, thầy trò Đường Tăng tỉnh dậy thấy Bát Giới bị treo ngược trên cành cây, nhận một bài học nhớ đời.
Qua kiếp nạn này, Tây du ký không chỉ kể chuyện mà còn gửi gắm triết lý Phật giáo sâu sắc. Ái dục và phú quý nhân gian trông như chiếc áo gấm mềm mại, gợi tình, nhưng thực chất là dây thừng trói buộc linh hồn, khiến con người chìm đắm trong biển khổ luân hồi. Trư Bát Giới chính là tấm gương cảnh tỉnh: Tu hành không chỉ chống yêu ma, mà còn phải chế ngự chính tâm ma trong lòng.
Quốc Tiệp (t/h)
