Ảnh minh họa
Theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới (WB), năm 1993, thu nhập bình quân của Việt Nam chỉ cao hơn Myanmar (70 USD). Trong đó, thu nhập bình quân của Philippines đạt khoảng 920 USD, gấp 5 lần thu nhập bình quân của Việt Nam. Còn thu thu nhập bình quân của Campuchia đạt khoảng 300 USD, gấp 2 lần thu nhập bình quân của Việt Nam.
Tuy nhiên, đến năm 1997, thu nhập bình quân của Việt Nam đã vượt qua Campuchia. Năm 1997, thu nhập bình quân của Việt Nam đạt khoảng 350 USD, còn của Campuchia đạt khoảng 310 USD. Theo đó, thu nhập bình quân của Việt Nam đã vượt qua Campuchia sau 4 năm khi từng chỉ bằng ½ vào năm 1993 .
Đến năm 2020, thu nhập bình quân của Việt Nam đã vượt qua Philippines. Năm 2020, thu nhập bình quân của Việt Nam đạt khoảng 3.400 USD, còn của Philippines đạt khoảng 3.350 USD. Theo đó, thu nhập bình quân của Việt Nam đã vượt qua Philippines sau 27 năm khi từng chỉ bằng 1/5 .
Xét trong toàn bộ các nước trong khu vực Đông Nam Á, thu nhập bình quân của Việt Nam có sự thay đổi rõ rệt trong giai đoạn 1993 - 2024.
Thu nhập bình quân các nước Đông Nam Á giai đoạn 1993-2024
Năm 1993, thu nhập bình quân của Việt Nam xếp thứ 10/11 trong khu vực, chỉ cao hơn Myanmar (70 USD). Từ năm 1993 - 2024, thu nhập bình quân của Việt Nam đã vượt qua Philippines, Myanmar, Campuchia và Lào, xếp thứ 6/11 các quốc gia trong khu vực.
Hiện nay, thu nhập bình quân của Singapore, Brunei, Malaysia, Thái Lan, Indonesia vẫn xếp trên Việt Nam. Thu nhập bình quân của Singapore, Brunei, Malaysia, Thái Lan, Indonesia đang gấp lần lượt là 16 lần; 8 lần; 2,5 lần; 1,5 lần; 1,1 lần so với thu nhập bình quân của Việt Nam.
Thu nhập bình quân các nước Đông Nam Á năm 2024
Đối với Việt Nam, sau 32 năm nỗ lực phát triển, thu nhập bình quân của Việt Nam đã tăng từ 170 USD năm 1986 lên 4.490 USD năm 2024.
Sau 35 năm, thu nhập bình quân của Việt Nam đã tăng gần 26,7 lần. Các quốc gia khác đều có sự cải thiện nhưng chậm hơn như: Campuchia (gấp 8 lần), Indonesia (gấp 7 lần), Lào (gấp 7 lần), Philippines (gấp 5 lần), Singapore (gấp 4 lần), Thái Lan (gấp 3 lần), Malaysia (gấp 3 lần), Đông Timor (gấp 3 lần) và Brunei (gấp 2 lần).
Theo Cổng thông tin điện tử Chính phủ, với mức thu nhập bình quân đầu người hiện nay, Việt Nam có khả năng gia nhập nhóm nước có thu nhập trung bình cao trước năm 2030 nếu không vướng bẫy thu nhập trung bình thấp.
Tuy nhiên, kinh nghiệm thế giới cho thấy, đa số các quốc gia khi chạm đến ngưỡng này thì tốc độ tăng trưởng chậm dần, nhiều vấn đề của nền kinh tế xuất hiện mang tính cơ cấu và gặp khó khi giải quyết dứt điểm.
Cùng với đó, nền kinh tế phải đối mặt với nhiều vấn đề về già hóa dân số, an sinh xã hội, môi trường, cạn kiệt tài nguyên… hệ quả là chỉ rất ít các quốc gia vượt qua được bẫy thu nhập trung bình để trở thành nước phát triển, có thu nhập cao.
Theo GS. Phạm Hồng Chương, trong số 101 quốc gia có mức thu nhập trung bình trong thập niên 1960, chỉ có 13 quốc gia trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2008. Thực tiễn này cho thấy để biến khát vọng thành hiện thực, Việt Nam phải tiếp tục con đường đã chứng tỏ mang lại thành công trong hơn 30 năm qua, đó là phát triển kinh tế thị trường hiện đại và hội nhập quốc tế.
TS. Fred McMahon thuộc Viện Nghiên cứu Fraser Canada cho rằng, "đòn bẩy" cho hạ tầng kinh tế sẽ giúp nâng cao thu nhập đầu người đồng thời tăng năng suất và tăng trưởng kinh tế. Lợi thế khác, Việt Nam ghi nhận mức tăng trưởng mạnh mẽ với mức trung bình 6% trong vòng 10 năm qua, trong khi các quốc gia giàu hơn sẽ tăng trưởng chậm lại. Mặt khác, các quốc gia khác (như Indonesia, Malaysia, Philippines và Thái Lan) bắt kịp tốc độ tăng trưởng của Việt Nam nhưng "mờ nhạt" dần khi họ không thể cải thiện tự do kinh tế.
Năm 2025, Chính phủ đang phấn đấu đạt mức tăng trưởng GDP 8% và đạt tăng trưởng hai chữ số những năm tới, hướng đến mục tiêu trở thành nước thu nhập trung bình cao vào năm 2035 và thu nhập cao vào năm 2045.
Theo tiêu chuẩn mới nhất của WB, những nước có thu nhập bình quân dưới 1.145 USD là nước có thu nhập thấp, thu nhập từ 1.146 – 4.515 USD là nước có thu nhập trung bình thấp, thu nhập từ 4.516 – 14.005 là nước có thu nhập trung bình cao, thu nhập lớn hơn 14.005 là nước có thu nhập cao.
Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng từng nhận định trong 20 năm tới, nước ta phải đạt tăng trưởng cao ở mức hai chữ số (từ 10% trở lên) mới hiện thực hóa mục tiêu trở thành nước có thu nhập cao.
Theo GS.TS. Trần Thị Vân Hoa – Trường Kinh tế và Quản lý công (Đại học Kinh tế Quốc dân) nêu rõ, Việt Nam có khát vọng vượt từ thu nhập trung bình thấp lên ngưỡng thu nhập cao dự kiến vào năm 2045.
Đây là một thách thức trong bối cảnh Việt Nam đang thực hiện tái cấu trúc hành chính toàn diện, cũng như thực hiện cuộc cách mạng về thể chế, hạ tầng và công nghệ, giữa những căng thẳng thương mại toàn cầu. Để thực hiện được tham vọng lớn, giải pháp trọng tâm là phải hoàn thiện thể chế, phát triển cơ sở hạ tầng, tạo động lực cho kinh tế tư nhân phát triển và thu hút đầu tư nước ngoài (FDI) chất lượng cao; đồng thời phải chuyển đổi số toàn diện, phát triển công nghiệp công nghệ cao, GS.TS. Trần Thị Vân Hoa nhấn mạnh.
