Từ món ăn truyền thống thành đặc sản
Chị Lò Thị Quyến (SN 1989, dân tộc Mường) sinh ra và lớn lên tại Mường Lát, Thanh Hóa. Từ nhỏ, chị đã quen thuộc với ẩm thực truyền thống của cha ông, đặc biệt là những xâu thịt trâu gác bếp treo lủng lẳng, thơm lừng.
Khi trưởng thành, chị làm giáo viên Trường THPT Mường Lát. Nhưng với niềm đam mê kinh doanh và tình yêu dành cho văn hóa cổ truyền, chị Quyến đã mạnh dạn đầu tư xây dựng cơ sở sản xuất, phát triển thịt trâu gác bếp mang hương vị đặc trưng của vùng cao.
Thịt trâu để làm sản phẩm gác bếp được chị Quyến chọn lựa cẩn thận. Ảnh: LD
Chị Quyến chia sẻ, nằm ở phía tây bắc tỉnh Thanh Hóa, Mường Lát không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp núi rừng hùng vĩ mà còn lưu giữ nhiều giá trị văn hóa ẩm thực của đồng bào Thái, Mường.
Một trong những món ăn đậm đà bản sắc là thịt trâu gác bếp - món không thể thiếu trong bữa cơm truyền thống, được lưu truyền qua nhiều thế hệ với công thức tẩm ướp gia truyền.
“Từ nhỏ tôi đã quen với hình ảnh những xâu thịt trâu gác bếp, món ăn truyền thống trong các gia đình. Dần dần, niềm đam mê ẩm thực vùng cao trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của tôi”, chị Quyến chia sẻ.
“Sau nhiều năm đứng lớp, chị quyết định rẽ hướng, khởi nghiệp với món thịt trâu gác bếp, tận dụng nguồn nguyên liệu sạch từ quê hương. Năm 2017, chị thành lập hộ kinh doanh, tạo ra sản phẩm thịt trâu gác bếp mang thương hiệu “Dì Ốc”.
Những miếng thịt trâu được gác bếp từ 7-10 ngày bằng củi tự nhiên. Ảnh: LD
Nguyên liệu để làm nên món thịt trâu gác bếp được chị chọn từ những con trâu khỏe mạnh, nuôi thả tự nhiên. Thịt sau khi sơ chế kỹ lưỡng được tẩm ướp cùng gia vị đặc trưng như mắc khén, hạt dổi, tiêu, ớt, tỏi, gừng, muối... tạo nên hương vị đậm đà, riêng biệt.
“Thịt được xông khói bằng gỗ phèn - loại gỗ ít khói, giúp thịt giữ màu tự nhiên mà không bị cháy xém. Khói mịn, nhẹ, đủ để tạo mùi đặc trưng mà không át đi hương vị gia vị. Quy trình xông khói kéo dài 7-10 ngày trong môi trường gác bếp tự nhiên. Nhờ vậy, thịt dai ngon, dễ bảo quản lâu mà vẫn giữ nguyên hương vị”, chị Quyến nói.
Nhờ cách làm riêng biệt, năm 2022, thịt trâu gác bếp “Dì Ốc” được chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao. Hiện sản phẩm đã có mặt tại nhiều cửa hàng thực phẩm sạch, đại lý trong và ngoài tỉnh cũng như phân phối trực tuyến, góp phần lan tỏa hương vị đặc trưng của Mường Lát đến đông đảo người tiêu dùng trong và ngoài nước.
Sản phẩm thịt trâu gác bếp của chị Quyến đạt chứng nhận OCOP 3 sao. Ảnh: LD
Không chỉ mang lại doanh thu hàng trăm triệu đồng mỗi năm, cơ sở còn tạo việc làm ổn định cho 5 lao động địa phương, với mức thu nhập 5-7 triệu đồng/người/tháng - khá cao so với mặt bằng vùng cao.
Địa điểm bán nông sản online cho bà con
Không chỉ kinh doanh thịt trâu gác bếp, cơ sở “Dì Ốc” còn thu mua nông sản của bà con để bán online trên các nền tảng mạng xã hội.
“Ở vùng cao, người dân có nhiều sản vật như: mật ong rừng, măng, ớt ngâm, tiêu, mắc khén, rau củ quả... nhưng rất khó tiêu thụ, hoặc chỉ bán cho người bản địa với giá rẻ. Thấy bà con vất vả, thiệt thòi, tôi nghĩ mua lại rồi bán online sẽ hiệu quả hơn”, chị Quyến kể.
Đến nay, mỗi ngày đều có người dân mang sản vật đến cơ sở của chị để nhập hàng, từ đó có thêm thu nhập ổn định, cải thiện đời sống, góp phần thoát nghèo.
Sản phẩm nông sản chị mua lại của bà con nông dân để bán online. Ảnh: LD
Ông Trịnh Văn Bắc, Chủ tịch UBND xã Mường Lát, cho biết, sản phẩm thịt trâu gác bếp Dì Ốc đã được nhiều người biết đến, có thị trường tiêu thụ ổn định, được khách hàng tin tưởng và đạt nhiều thành tựu đáng kể.
Hộ kinh doanh của gia đình chị Quyến có ý nghĩa lớn trong việc thúc đẩy kinh tế địa phương, tạo việc làm cho người dân, tận dụng nguồn nguyên liệu sẵn có, đảm bảo chất lượng sản phẩm, đưa thương hiệu vươn xa.
“Trong 3 năm liên tiếp (2023, 2024, 2025), hộ kinh doanh Lò Thị Quyến được nhận giấy khen của UBND huyện Mường Lát cũ. Năm 2025, cơ sở này cũng được lựa chọn là điển hình tiên tiến của xã, tham dự Đại hội Thi đua yêu nước tỉnh Thanh Hóa. Cá nhân chị Lò Thị Quyến còn nhận nhiều giấy khen của Liên đoàn Lao động, Công đoàn, danh hiệu Chiến sĩ thi đua...”, ông Bắc cho hay.
Cơ sở của chị Quyến được lựa chọn là điển hình tiên tiến tham dự Đại hội Thi đua yêu nước tỉnh Thanh Hóa. Ảnh: LD
