Dường như bây giờ, ai ai cũng dùng AI, ChatGPT, Deepseek, hay Perplexity, hay Gemini… mỗi chúng ta đều có một trợ lý AI như vậy. Nhưng, chỉ với một câu hỏi đặt ra với ChatGPT, đã ngốn năng lượng gấp 10 lần so với việc đi hỏi Google.
Những trung tâm dữ liệu là nơi đặt các máy tính - não bộ của những AI. Đây là nơi sẽ xử lý các câu hỏi của người dùng trên toàn cầu. Các máy điều hoà làm mát những trung tâm này, có thể ngốn tới hàng tỷ mét khối nước. Những trung tâm này cũng tiêu tốn lượng điện năng khổng lồ.
Chỉ 5 năm nữa, dự đoán các trung tâm dữ liệu này sẽ tiêu thụ khoảng 3% tổng lượng điện tiêu thụ của cả hành tinh. Bằng với lượng tiêu thụ hàng năm của cả nước Đức và Pháp cộng lại. Trong tương lai, nếu hoá đơn tiền điện của gia đình tăng, rất có thể yếu tố ngốn điện chính là những trung tâm dữ liệu khổng lồ này.
Giá điện tại Mỹ tăng đột biến
Theo báo chí Mỹ, các công ty điện lực tại nước này đã đề nghị mức tăng giá lên tới 29 tỷ USD trong nửa đầu năm 2025 - cao nhất từ trước tới nay.
Theo thống kê của trang báo New York Times đăng tải, trong 6 năm qua, giá điện bang Maine đã tăng 23%. Giá điện tại New York tăng 13%. Còn giá điện tại California tăng tới 34%
Theo các phân tích, bên cạnh những lý do như biến đổi khí hậu khiến thời tiết nóng lên, hay năng suất của mạng lưới điện thì một trong những yếu tố lớn nhất khiến giá điện tăng chính là các trung tâm dữ liệu dành cho trí tuệ nhân tạo AI được xây dựng ngày càng nhiều.
Mỗi lần bạn hỏi con chatbot AI một câu hỏi vu vơ, là một lần máy chủ ở một trung tâm dữ liệu nào đó trên thế giới lại làm hàng nghìn phép tính để đưa ra câu trả lời phù hợp.
Vì thế, những trung tâm dữ liệu giống như những thành phố không bao giờ ngủ, luôn luôn sáng đèn. Vì những câu hỏi của người dùng là vô tận.
Các trung tâm dữ liệu AI đang tiêu thụ lượng điện và nước khổng lồ để xử lý hàng tỷ truy vấn mỗi ngày, khiến bài toán năng lượng toàn cầu ngày càng nóng lên.
Bài toán năng lượng tại các trung tâm dữ liệu
Theo trang Yahoo, việc người người dùng AI, nhà nhà dùng AI cho thấy nhu cầu đối với trí tuệ nhân tạo đang cao hơn bao giờ hết. Cùng với đó, nhu cầu tiêu thụ điện của xã hội cũng tăng vọt. Nhưng AI là xu thế không thể đảo ngược, vì thế các trung tâm dữ liệu cũng mọc lên ồ ạt.
Ông Brad smith - Phó Chủ tịch Tập đoàn Microsoft cho biết: "Chúng tôi sẽ đầu tư thêm 5,4 tỷ rand nữa, trên tổng số 20 tỷ rand đã đầu tư, để mở rộng hạ tầng các trung tâm dữ liệu của Microsoft tại Nam Phi".
Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết: "Thưa quý vị, tôi rất vui mừng khi thông báo rằng chủ tịch của Tập đoàn DAMAC sẽ đầu tư 20 tỷ USD, thậm chí hơn thế, vào trung tâm dữ liệu AI tại Mỹ".
Trong vòng 2 năm trở lại đây, trong những bài phát biểu của các nguyên thủ và lãnh đạo các tập đoàn hàng đầu thế giới, từ khoá "trung tâm dữ liệu" xuất hiện dày đặc. Mới đây nhất, Google xây dựng trung tâm dữ liệu lớn nhất ngoài nước Mỹ đặt tại Ấn Độ.
Một trung tâm dữ liệu sẽ có rất nhiều dãy máy tính và cực kỳ ít cửa sổ. Đặc biệt, trung tâm dữ liệu cần một nguồn điện và nước sạch dồi dào để hoạt động và làm mát máy móc. Theo tính toán, một trung tâm dữ liệu lớn có thể sử dụng nguồn điện lớn tới mức có thể cung cấp cho 400.000 chiếc xe ô tô điện. Vào tháng 7, Google công bố báo cáo môi trường mới nhất, cho thấy lượng khí thải carbon của họ đã tăng 48%, chủ yếu do AI và các trung tâm dữ liệu.
Ở nhiều quốc gia, những trung tâm dữ liệu AI này vẫn dùng chung lưới điện và nguồn nước với những hộ gia đình địa phương. Tại Ireland, bắt đầu có những lời phàn nàn.
Ông Darragh Adelaide - Uỷ viên Hội đồng Nam Dublin, Ireland nói: "Các trung tâm dữ liệu này đang ngốn hết hơn 1/5 sản lượng điện của cả Ireland. Còn nước sạch nữa. Mỗi trung tâm tiêu thụ hết 500.000 lít cho tới 5 triệu lít nước sạch".
Cứ đà này, vào năm 2026, dự báo các trung tâm dữ liệu sẽ tiêu thụ tới 1/3 sản lượng điện của Ireland. Ireland thậm chí đã từng ban lệnh cấm tạm thời, không cho xây thêm trung tâm dữ liệu ở đây trong vài năm, vì lo sợ bị mất điện diện rộng.
"Những trung tâm dữ liệu cần được xây dựng theo những phương pháp tối ưu hơn về năng lượng, không gây áp lực lên mạng lưới điện của địa phương. Để có thể chia sẻ tài nguyên cho những hoạt động kinh tế khác", ông Seamus Corcoran - Nhóm Di sản và Bảo tồn Lemanghan Bog nhấn mạnh.
Nhưng với những lợi ích không thể chối bỏ của trí tuệ nhân tạo AI, các chính phủ đang nỗ lực đưa ra những khung pháp lý để vừa cân bằng được việc khai thác lợi ích của AI, lại vừa không gây tổn hại tới môi trường cũng như nguồn năng lượng của địa phương.
Ở nhiều quốc gia, những trung tâm dữ liệu AI này vẫn dùng chung lưới điện và nguồn nước với những hộ gia đình địa phương. Ảnh minh họa
Những trung tâm dữ liệu "thân thiện" với môi trường
Con người đang chứng kiến nhu cầu sử dụng AI lớn chưa từng có trong lịch sử. Và cùng với đó, rất nhiều các ông lớn công nghệ trên toàn cầu cũng đang ráo riết chạy đua tìm ra giải pháp xây dựng các trung tâm dữ liệu sử dụng năng lượng một cách hiệu quả, bền vững và không gây tác động tiêu cực tới cộng đồng xung quanh.
Liên minh châu Âu (EU) đã ban hành đạo luật AI hay AI Act. Yêu cầu các hệ thống AI phải hoạt động một cách thân thiện với môi trường và bền vững.
Năm 2021, Microsoft đã mở 3 trung tâm dữ liệu tại Thuỵ Điển chạy hoàn toàn bằng điện gió. Hoặc một trung tâm dữ liệu của Google tại Bỉ - chạy bằng điện mặt trời.
Singapore cũng nhìn nhận tác động của các trung tâm dữ liệu đối với môi trường. Hiện nay, với vai trò là trung tâm công nghệ của khu vực và đang có hơn 70 trung tâm dữ liệu, chính phủ Singapore vừa cam kết sẽ tạo ra 300 megawatts điện dành riêng cho các trung tâm dữ liệu này. Đây sẽ là năng lượng xanh, năng lượng tái tạo.
Và về phía người dùng, dẫu biết AI là xu thế không thể đảo ngược, và cũng mang tới vô vàn lợi ích, nhưng có lẽ chúng ta cũng nên tận dụng sức mạnh của AI cho những việc xứng đáng. Thay vì cái gì cũng hỏi, thì cũng có thể đi tìm câu trả lời trong sách vở, trong nghiên cứu, để phần nào giảm gánh nặng về năng lượng.
